Από τις 15 Φεβρουαρίου θα τεθεί σε εφαρμογή το πλαφόν στο φυσικό αέριο μετά τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι υπουργοί Ενέργειας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης βάζοντας τέλος σε ένα πολύμηνο σήριαλ.
Η συμφωνία για το πλαφόν στο φυσικό αέριο για την οποία πρωτοστάτησε η Ελλάδα υπερψηφίστηκε και από τις δύο χώρες που ήταν σθεναρά αντίθετες στην επιβολή του, Γερμανία και Δανία ενώ Ολλανδία, Αυστρία ψήφισαν αποχή και η Ουγγαρία καταψήφισε.
Η συμφωνία για το πλαφόν ή για τον Μηχανισμό Διόρθωσης Τιμών, όπως αποκαλείται από τους Ευρωπαίους θα πρέπει να εγκριθεί από τις χώρες επισήμως και θα τεθεί σε εφαρμογή από τις 15 Φεβρουαρίου. Το ύψος του πλαφόν μειώθηκε στα 180 ευρώ από τα 275 ευρώ που ήταν η αρχική πρόταση της Ε.Ε., θα ενεργοποιείται αυτόματα όταν υπάρχουν σωρευτικά δύο προϋποθέσεις ενώ παράλληλα προβλέπεται και μηχανισμός αναστολής της λειτουργίας του.
Το νέο ανώτατο όριο, θα τεθεί σε ισχύ μόνο εάν η διαφορά τιμής με τις παγκόσμιες τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ. Οι τιμές στο συμβόλαιο TTF επόμενου μήνα θα πρέπει να παραμείνουν πάνω από τα δύο ανώτατα όρια (180 ευρώ και 35 ευρώ) για τρεις ημέρες ώστε να ενεργοποιηθεί.
Αυτόματη ενεργοποίηση υπό δύο προϋποθέσεις
Με βάση την ανακοίνωση του Συμβουλίου προβλέπονται τα εξής:
Ο μηχανισμός διόρθωσης αγοράς θα ενεργοποιηθεί αυτόματα εάν συμβεί το ακόλουθο «συμβάν διόρθωσης αγοράς»:
- Η τιμή επόμενου μήνα στο TTF υπερβαίνει τα 180 €/MWh για τρεις εργάσιμες ημέρες και
- Η τιμή TTF για τον επόμενο μήνα είναι 35 ευρώ υψηλότερη από μια τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές για τις ίδιες τρεις εργάσιμες ημέρες.
Ο μηχανισμός θα ισχύει από τις 15 Φεβρουαρίου 2023. Ο ACER θα παρακολουθεί συνεχώς τις αγορές και εάν παρατηρήσει ότι έχει συμβεί ένα γεγονός διόρθωσης αγοράς, θα δημοσιεύσει μια «ειδοποίηση διόρθωσης αγοράς» στον ιστότοπό του.
Ενώ ο μηχανισμός είναι ενεργός, δεν θα επιτρέπεται η πραγματοποίηση συναλλαγών που αφορούν τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού πάνω από το λεγόμενο «δυναμικό όριο προσφοράς». Το «δυναμικό όριο προσφοράς» είναι η τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές (με βάση ένα διεθνές καλάθι κόμβων συναλλαγών LNG) συν 35 €/MWh. Εάν η τιμή αναφοράς για το LNG είναι κάτω από 143 €, το όριο δυναμικής προσφοράς θα παραμείνει στο άθροισμα των 143 € και 35 €.
Μόλις ενεργοποιηθεί, το όριο δυναμικής προσφοράς θα ισχύει για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες. Εάν το όριο δυναμικής προσφοράς είναι κάτω από 180€/MWh τις τελευταίες τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες, θα απενεργοποιηθεί αυτόματα.
Το δυναμικό όριο υποβολής προσφορών θα απενεργοποιηθεί επίσης αυτόματα, ανά πάσα στιγμή, εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κηρύξει μια περιφερειακή ή ενωσιακή έκτακτη ανάγκη σύμφωνα με τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού, ιδίως σε μια κατάσταση όπου η παροχή αερίου είναι ανεπαρκής για να καλύψει τη ζήτηση αερίου («εξορθολογισμός»). Και στις δύο περιπτώσεις, ο ACER θα δημοσιεύσει μια «σημείωση απενεργοποίησης» στον ιστότοπό του.
Μηχανισμός αναστολής
Ο κανονισμός περιλαμβάνει μηχανισμό αναστολής, εάν εντοπιστούν κίνδυνοι για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ ή κίνδυνοι αυξημένης ζήτησης αερίου.
Η Επιτροπή, η ESMA και η ACER θα παρακολουθούν και θα επανεξετάζουν διαρκώς τη λειτουργία του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς από την ημέρα έναρξης ισχύος του κανονισμού την 1η Φεβρουαρίου 2023. Ανά πάσα στιγμή, όταν εκδηλωθούν τέτοιοι κίνδυνοι ή διαταραχές της αγοράς, η Επιτροπή θα εγκρίνει εκτελεστική απόφαση για την αναστολή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς.
Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς θα ανασταλεί, ιδίως εάν η ζήτηση φυσικού αερίου αυξηθεί κατά 15% σε ένα μήνα ή 10% σε δύο μήνες, οι εισαγωγές LNG μειωθούν σημαντικά ή ο όγκος συναλλαγών στο TTF μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.
Η απόφαση αναστολής θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.
Πεδίο εφαρμογής
Ο κανονισμός εισάγει μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς σε εικονικές πλατφόρμες εμπορίας αερίου στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι ο μηχανισμός θα ισχύει για συμβόλαια παραγώγων για τον επόμενο μήνα, τρεις μήνες πριν και ένα χρόνο πριν. Αυτό αναφέρεται στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο το συμβόλαιο μπορεί να αγοραστεί σε μια συγκεκριμένη τιμή πριν από τη λήξη του. Το ανώτατο όριο δεν θα ισχύει για τις εξωχρηματιστηριακές (OTC) συναλλαγές (όπου οι συμμετέχοντες συναλλάσσονται απευθείας μεταξύ δύο μερών, χωρίς να μεσολαβεί χρηματιστήριο), τις συναλλαγές μιας ημέρας και τις συναλλαγές εντός της ημέρας.
Έως τις 23 Ιανουαρίου 2023, η ESMA και ο ACER θα δημοσιεύσουν μια προκαταρκτική έκθεση δεδομένων σχετικά με την εισαγωγή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς. Η ESMA και ο ACER θα αξιολογήσουν τις επιπτώσεις του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς στις χρηματοπιστωτικές και ενεργειακές αγορές και στην ασφάλεια του εφοδιασμού, για να επαληθεύσουν εάν τα βασικά στοιχεία και το πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς εξακολουθούν να είναι κατάλληλα υπό το πρίσμα της χρηματοπιστωτικής και της ενεργειακής αγοράς και της ασφάλειας των εξελίξεων του εφοδιασμού και υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή έως την 1η Μαρτίου 2023. Στη συνέχεια, η Επιτροπή προτείνει τροποποιήσεις για τον αποκλεισμό κόμβων εκτός του TTF από τον κανονισμό σε περίπτωση που η συμπερίληψή τους έχει αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία του μηχανισμού, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2023.
Έως την 1η Νοεμβρίου 2023, η Επιτροπή θα προβεί σε αναθεώρηση του κανονισμού ενόψει της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και βάσει αυτής της έκθεσης, ενδέχεται να προτείνει την παράταση της ισχύος του.
