Αυτό το παράδοξο αποτυπώνεται σε έρευνα που παρουσιάστηκε χθες στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, αναδεικνύοντας τις στρεβλώσεις της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής. Ένα παράδοξο που αποτυπώνει, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΙΜΕ, τις στρεβλώσεις της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής και αφήνει ανοιχτά ερωτήματα για τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης. Οι επιστημονικοί συνεργάτες του ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ κάνουν λόγο για «εικόνα που προέρχεται από την ενεργειακή κρίση» και επισημαίνουν ότι η αδυναμία πρόσβασης μεγάλου μέρους των πολιτών σε επαρκείς και οικονομικά προσιτές μορφές ενέργειας δημιουργεί συνθήκες ενεργειακής φτώχειας.
Όπως αναφέρεται εκκινώντας από τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους, η Ελλάδα διατηρεί σταθερά υψηλά ποσοστά τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και ως ποσοστό των συνολικών φορολογικών εσόδων, κατατάσσοντάς την μεταξύ των κορυφαίων χωρών της ΕΕ. Το 2023, τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους αντιστοιχούσαν στο 10,1% των συνολικών φόρων και στο 4,1% του ΑΕΠ, σχεδόν τα διπλάσια από τον μέσο όρο της ΕΕ (5% και 2% αντίστοιχα). Το 2022 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο, με τα έσοδα να φτάνουν στο 13% των συνολικών φόρων και στο 5,6% του ΑΕΠ, καθώς η εκτίναξη των διεθνών τιμών καυσίμων εκτόξευσε αυτόματα τα φορολογικά έσοδα. Σε αντίθεση με πολλές χώρες της ΕΕ που προχώρησαν σε προσωρινές μειώσεις φόρων για να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η Ελλάδα διατήρησε αμετάβλητη τη φορολογία στα καύσιμα επιλέγοντας να προχωρήσει σε επιδοτήσεις καυσίμων. Έτσι, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης παραμένει σήμερα στα 0,70 ευρώ/λίτρο για τη βενζίνη και στα 0,41 ευρώ/λίτρο για το πετρέλαιο κίνησης, με τον ΦΠΑ 24% να επιβαρύνει περαιτέρω την τελική τιμή.
Παρά τα υψηλά έσοδα, οι επενδύσεις που κατευθύνονται στην πράσινη μετάβαση είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Eurostat, το 2023 οι σχετικές επενδύσεις αντιστοιχούσαν μόλις στο 0,17% του ΑΕΠ, έναντι 0,55% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η Ελλάδα παραμένει σταθερά κάτω από το μισό της ΕΕ σχεδόν σε όλη τη δεκαετία 2014-2023, με την υστέρηση να αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή συμβολή του ιδιωτικού τομέα. Οι επιχειρήσεις επένδυσαν μόλις το 0,1% του ΑΕΠ το 2023, το χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μαζί με την Ιρλανδία. Ενώ σε ό,τι αφορά τις κρατικές δαπάνες η διαχείριση αποβλήτων απορροφά σταθερά την πλειονότητα των δαπανών για περιβαλλοντική προστασία, με τις υπόλοιπες κατηγορίες να έρχονται διαχρονικά σε δεύτερη μοίρα.
Η εικόνα αυτή, που δείχνει υψηλούς φόρους αλλά χαμηλή επιστροφή σε επενδύσεις και δράσεις, πλήττει ιδιαίτερα τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως τόνισε κατά την παρουσίαση της έκθεσης ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς «η περιβαλλοντική κρίση δεν αποτελεί πλέον απλώς έναν μελλοντικό κίνδυνο· είναι παρούσα και επηρεάζει ήδη πολλαπλά επίπεδα της καθημερινής ζωής. Σε αυτό το νέο τοπίο, οι μικρές επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν σε απαιτήσεις και κανόνες που συχνά διαμορφώνονται χωρίς επαρκή μέριμνα για την κλίμακα, τα μέσα και τις δυνατότητές τους. Η πράσινη μετάβαση συνδέεται με υψηλό κόστος, ανάγκη για τεχνογνωσία, πρόσβαση σε κατάλληλες υποδομές και εργαλεία. Όμως, ταυτόχρονα, ανοίγει και προοπτικές για πιο βιώσιμες, καινοτόμες και ανθεκτικές μορφές δραστηριότητας. Αν και η σημασία της περιβαλλοντικής προστασίας αναγνωρίζεται σήμερα καθολικά, τόσο από την κοινωνία όσο και από την επιχειρηματική κοινότητα, εξακολουθούν να απουσιάζουν οι στοχευμένες επενδύσεις που θα επέτρεπαν στις μικρές επιχειρήσεις να αντεπεξέλθουν ουσιαστικά στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι υφιστάμενοι μηχανισμοί στήριξης παραμένουν συχνά αποσπασματικοί και ανεπαρκείς, γεγονός που δυσχεραίνει την έγκαιρη και αποτελεσματική προσαρμογή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο νέο περιβαλλοντικό και κανονιστικό πλαίσιο» προσθέτει.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ «χωρίς τις μικρές επιχειρήσεις δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, ούτε μετάβαση των επιχειρήσεων στην πράσινη και την ψηφιακή ανάπτυξη» και για τον λόγο αυτό απευθύνει αίτημα προς την κυβέρνηση, ενόψει και της διοργάνωσης της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, για άμεσες παρεμβάσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας. «Χορτάσαμε από συμπάθεια, τώρα θέλουμε πράξεις και έργα», σημείωσε χαρακτηριστικά.
