«Ακούμε ότι η ηλιακή είναι η φθηνότερη μορφή ενέργειας σήμερα. Έχω αμφιβολίες. Είναι φθηνότερη, γιατί το κινεζικό dumping κατέστρεψε την ευρωπαϊκή, αλλά και την αμερικανική βιομηχανία και έκανε την ηλιακή ενέργεια φθηνή αυτή τη στιγμή, χωρίς όμως να ξέρουμε πώς θα συνεχιστεί η κατάσταση. Και φυσικά, σε κάθε περίπτωση, αυτός δεν είναι λόγος να εγκαταλείψουμε την έρευνα για μακροπρόθεσμες λύσεις. Και η μοναδική μακροπρόθεση λύση είναι η πυρηνική σύντηξη. Και το γεγονός ότι τα hedge funds, που έχουν βραχύ ορίζοντα, πηγαίνουν εκεί, δείχνει ότι έχουμε μετακινηθεί εγγύτερα (στην επίτευξη της πυρηνικής σύντηξης). Δεν ισχύουν πια στα αιώνια "30 χρόνια μέχρι να φτάσουμε εκεί", όπως ήταν πάντα (...) Πρέπει πραγματικά να σταματήσουμε να επενδύουμε στην ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας και ίσως να μη δίνουμε τόσες επιχορηγήσεις στην αιολική. Πρέπει επίσης να επενδύσουμε στην αποθήκευση» εκτίμησε ο κ.Μπλέτσας, ο οποίος είναι και πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας.

Πρόσθεσε ότι στην Ελλάδα πολλή ενέργεια καταλήγει στα αζήτητα, καθώς παρότι παράγεται «δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με αυτή» και το δίκτυο στη σημερινη μορφή του δεν μπορεί να την ανακατευθύνει σε παραγωγική χρήση αποδοτικά και δυναμικά. «Χρειαζόμαστε λοιπόν πολύ πιο έξυπνα δίκτυα» υπογράμμισε, ενώ αναφερόμενος στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) διατύπωσε την εκτίμηση ότι είναι πολλά υποσχόμενη ως προς την εύρεση νέων υλικών, που θα επιτρέψουν να γίνει οικονομικά πιο βιώσιμη η αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες. Βέβαια, ενώ η ΤΝ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε θέματα που αφορούν την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, ταυτόχρονα κάνει κακό στο κλίμα. «Ενδεικτικό είναι ότι στην τελευταία συμφωνία της OpenAI (σ.σ. δημιουργού του ChatGPT) δεν μίλησαν καν για GPUs (κάρτες γραφικών), αλλά για τα 6 GW (γιγαβάτ) υπολογιστικής ισχύος ΤΝ που θα χρειαστούν, τα οποία ισοδυναμούν περίπου με την ενέργεια που καταναλώνει σήμερα η Ελλάδα» τόνισε ο κ.Μπλέτσας.

Ανεμογεννήτριες-γίγαντες, σπάνιες γαίες και καλώδια που «αφουγκράζονται» ρωσικές απειλές

Με ταχύτατο ρυθμό «τρέχει» η τεχνολογία των ανεμογεννητριών, γεγονός που δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους, ενώ πρόκληση αποτελεί η διαρκής αύξηση του μεγέθους τους, όπως προέκυψε από την τοποθέτηση του Τζάιλς Ντίκσον (Giles Dickson), επικεφαλής της WindEurope, μη κερδοσκοπικού φορέα με έδρα τις Βρυξέλλες, που εκπροσωπεί τον ευρωπαϊκό κλάδο αιολικής ενέργειας. «Οι πιο πρόσφατες μεγάλες off-shore ανεμογεννήτριες είναι της τάξης των 15 ΜW (μεγαβάτ) και οι on-shore πάνω από 7 MW. Αναρωτιόμαστε αν φτάσαμε τελικά στο σημείο που θα μειωθούν οι αποδόσεις ή και θα γίνουν αρνητικές, αν έχουμε ολοένα μεγαλύτερες ανεμογεννήτριες. Η φυσική προσπάθεια που απαιτείται για την εγκατάστασή τους είναι ήδη τεράστια. Αυτές οι λεπίδες έχουν μήκος πάνω από 100 μέτρα η καθεμία και αν τις κάνεις ακόμη μεγαλύτερες θα χρειάζεσαι πολύ ήρεμες θάλασσες και πολύ συγκεκριμένες συνθήκες ανέμου για να μπορέσεις να τις ποντίσεις» εξήγησε ο κ.Ντίκσον.
Αναφέρθηκε επίσης στα πλωτά ενεργειακά πάρκα, που δημουργούνται και στην Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι στην Ευρώπη υπάρχουν ήδη πέντε σε λειτουργία, συν δύο υπό κατασκευή και άλλα τέσσερα που έχουν συμβολαιοποιηθεί, εκ των οποίων ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο: «ελπίζουμε ότι θα έχει εγκατασταθεί 1 γίγαβατ πλωτής τεχνολογίας ώς το 2030» εκτίμησε. Για τα οnshore αιολικά πάρκα σημείωσε ότι ολοένα περισσότερο λαμβάνουν υβριδική μορφή, αφού συνδυάζονται με φωτοβολταϊκά και μπαταρίες όπου υπάρχει η δυνατότητα. Υπενθύμισε ωστόσο ότι οι σπάνιες γαίες που απαιτούνται για την ανάπτυξη του κλάδου έχουν δημιουργήσει μεγάλη εξάρτηση από την Κίνα, πχ, για μόνιμους μαγνήτες. «Με στήριξη από την ΕΕ έχουμε αρχίσει να αντιμετωπίζουμε αυτές τις προκλήσεις και το πρώτο τέτοιο εργοστάσιο (σ.σ. μόνιμων μαγνητών) στην Ευρώπη άνοιξε ήδη στην Εσθονία» είπε.
Συμπλήρωσε ότι μια σύγχρονη ανεμογεννήτρια φέρει πάνω από 300 αισθητήρες, που δίνουν πληροφορίες για τα επιμέρους εξαρτήματά της, ώστε να λαμβάνονται έξυπνες αποφάσεις για τη λειτουργία και τη συντήρησή της. Ωστόσο, αυτό αποτελεί δίκοπο μαχαίρι, καθώς «όσοι εγκαθιστούν τους σένσορες δεν έχουν μόνο πολλά δεδομένα στα χέρια τους, αλλά και τη δύναμη να ελέγξουν τη λειτουργία των ανεμογεννητριών. Άρα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς το από πού προέρχεται ο εξοπλισμός που προμηθευόμαστε». Πέρα από τις κυβερνοαπειλές, υπάρχουν και οι φυσικές απειλές. Για παράδειγμα, είπε, Ρώσοι χτυπούν υποθαλάσσια καλώδια ανεμογεννητριών πάρκων στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα. «Αλλά και εδώ βοηθάει η τεχνολογία, καθώς στα καλώδια βάζουμε πλέον συστήματα "distributed acoustic sensing", τα οποία ουσιαστικά τους δίνουν "αυτιά" για να αφουγκράζονται όταν πλησιάζει ένα ρωσικό πλοίο που τα απειλεί» είπε και αναφέρθηκε και στην εκτεταμένη παραπληροφόρηση γύρω από τις ανεμογεννήτριες, ως προς τις υποτιθέμενες επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.

Μη στοιχηματίζεις ποτέ κατά της τεχνολογίας

«Το μότο μου είναι "μη στοιχηματίζεις ποτέ κατά της τεχνολογίας"» είπε από την πλευρά του ο Παναγιώτης Λαδακάκος, πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛ.ΕΤ.Α.ΕΝ.), αναφερόμενος τόσο στην κατακόρυφη αύξηση της δυναμικότητας των ανεμογεννητριών (που, όπως είπε, όταν άρχισε την καριέρα του ήταν 100 φορές μικρότερη από τη σημερινή), όσο και στους μύθους που καταρρίφθηκαν χάρη στην τεχνολογική εξέλιξη. «Πιστεύαμε, για παράδειγμα, ότι μια λεπίδα μεγαλύτερη από 20 μέτρα δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει στα ελληνικά βουνά, αλλά σήμερα εγκαθίστανται λεπίδες 80 μέτρων, χάρη σε μια απλή τεχνολογική εξέλιξη που λέγεται "blade lifter". Πιστεύαμε ότι ο ηλεκτρισμός δεν μπορεί να αποθηκευτεί, αλλά σήμερα συζητάμε για μαζικές εγκαταστάσεις συστημάτων μπαταριών στα δίκτυά μας. Λέγαμε ότι το κόστος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) δεν θα πέσει ποτέ κάτω από εκείνο των ορυκτών καυσίμων, αλλά σήμερα οι κιλοβατώρες των ΑΠΕ είναι οι φθηνότερες που παράγονται. Πιστεύαμε επίσης ότι το να βάλεις ανεμογεννήτριες- γίγαντες σε πλωτές κατασκευές σε μεγάλα βάθη ήταν αδύνατο, αλλά σήμερα συζητάμε για πλωτά πάρκα σε όλον τον κόσμο» εξήγησε.
Πρόσθεσε ότι το νέο «σύνορο» είναι η 100% διείσδυση των ΑΠΕ στα δίκτυά μας, κάτι που δεν θα είναι εφικτό αν δεν βασιστούμε στην τεχνολογία και δεν αναπτύξουμε νέες τεχνολογικές λύσεις. Παραδέχτηκε ότι είναι πολύ δύσκολο να φτάσουμε στο 100%, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάψουμε να το επιδιώκουμε κι αναφέρθηκε στις πολλές εφαρμογές της ΤΝ στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Εκλεισε δε με ένα οξύμωρο: η ΤΝ από τη μια είναι μια τεχνολογία που μπορεί να βοηθήσει καθοριστικά στην απανθρακοποίηση και την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και από την άλλη καταναλώνει η ίδια τεράστιες ποσότητες ενέργειας.

Εκρηκτικές ελπίδες μέσα στον ζόφο

Ελπίδα στη ζοφερή εικόνα της κλιματικής κρίσης δημιουργεί η έκρηξη καινοτομίας που σημειώνεται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα παγκοσμίως, ως προς την παραγωγή τεχνολογιών για τον πράσινο μετασχηματισμό, όπως επισήμανε η Εμιλι Σακμπεργκ (Emily Shuckburgh) από το University of Cambridge, γνωστοποιώντας πως μόνο στο ευρύτερο οικοσύστημα του πανεπιστημίου που εκπροσωπεί υπάρχουν αυτή τη στιγμή περίπου 250 startups, που αναπτύσσουν τέτοιες λύσεις. Eνδεικτικά ανέφερε την εταιρεία τεχνοβλαστό «Nyobolt», η οποία δημιουργεί υπερταχυφορτιζόμενες μπαταρίες για αυτοκίνητα, κέντρα δεδομένων και προηγμένη ρομποτική, τη «Xampla», που παράγει plant-based βιοπλαστικά, προς αντικατάσταση όσων παράγονται από πετρελαιοειδή και την «Carbon Re», που εργάζεται πάνω σε λύσεις ΤΝ για την απανθρακοποίηση των διαδικασιών της βαριάς βιομηχανικής παραγωγής, όπως η παραγωγή τσιμέντου και χάλυβα. Πρόσθεσε ότι η ίδια δεν πιστεύει ότι η προσπάθεια για την πράσινη μετάβαση έχει εκτροχιαστεί, αλλά χρειάζεται να υπάρξουν οι πολιτικές και οι χρηματοδοτήσεις, για να μπορέσουν οι καινοτομίες αυτές να ωριμάσουν.