Οι αιφνίδιες αυτές μεταβολές της παραγωγής προκαλούν έντονες διακυμάνσεις και ανισορροπίες στο δίκτυο, δημιουργώντας συνθήκες που μπορούν, υπό ορισμένες συγκυρίες, να οδηγήσουν ακόμη και σε γενικευμένο μπλάκ άουτ
Οι κίνδυνοι αυτοί επισημαίνονται από τον ΑΔΜΗΕ σε επιστολή, την οποία μάλιστα υπογράφει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, Μάνος Μανουσάκης κάνοντας αναφορά και στο πρόσφατο περιστατικό της κατάρρευσης του Ιβηρικού μπλακ άουτ στις 28 Απριλίου 2025. Όταν, σύμφωνα με την επίσημη έκθεση του Διαχειριστή του Ισπανικού Συστήματος (REE), οι απότομες μεταβολές παραγωγής από μονάδες ΑΠΕ –και κυρίως φωτοβολταϊκά πάρκα– αποτέλεσαν κρίσιμο παράγοντα για την κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου, εξαιτίας της αδυναμίας των μονάδων να ακολουθήσουν ελεγχόμενο προφίλ ρύθμισης (ramp profile).
Επικαλούμενος το σοβαρό αυτό περιστατικό εισηγείται μια σειρά από μέτρα για τη διασφάλιση της ασφαλούς λειτουργίας του συστήματος ηλεκτρισμού από κινδύνους που προκύπτουν λόγω ενεργειών των παραγωγών και των ΦΟΣΕ ΑΠΕ. Και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «οι απότομες μεταβολές στα προγράμματα λειτουργίας των μονάδων που συχνά γίνονται λόγω των διακυμάνσεων των τιμών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές ανισορροπίες στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας προκαλώντας κινδύνους black out». Σύμφωνα με την επιστολή στο ελληνικό σύστημα την Άνοιξη και το Καλοκαίρι του 2025 κατά τη διάρκεια ημερών όπου οι τιμές της Αγοράς Επόμενης Ημέρας ήταν μηδενικές ή αρνητικές πραγματοποιήθηκαν περιορισμοί παραγωγής σταθμών ΑΠΕ της τάξης των χιλιάδων MW, από τους ίδιους τους παραγωγούς ΑΠΕ χωρίς έλεγχο μετά από ενημέρωση από τους ΦΟΣΕ που τους εκπροσωπούν στην αγορά.
Οι αυτόβουλοι περιορισμοί παραγωγής ΑΠΕ εντός λίγων δευτερολέπτων προσομοιάζουν σε πολλαπλή βλάβη κρίσιμων στοιχείων του συστήματος που οδηγεί σε μη αναμενόμενη απώλεια μεγάλης παραγωγής δημιουργώντας σοβαρότατο κίνδυνο στη λειτουργεία του συστήματος.
Δεδομένου ότι οι περιορισμοί αυτοί δεν πραγματοποιούνται αυτοματοποιημένα αλλά ούτε συντονίζονται από τους ΦΟΣΕ ΑΠΕ και ότι δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό το μέγεθος της ισχύος που θα περιοριστεί αλλά ούτε και ο τρόπος και ο χρονισμός του περιορισμού από τους παραγωγούς ΑΠΕ, δημιουργούνται εξαιρετικά μεγάλες δυσκολίες στον προγραμματισμό της κατανομής των μονάδων από τον ΑΔΜΗΕ προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής λειτουργία του συστήματος .
«Αυτό, σημειώνει ο κ. Μανουσάκης, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ανάγκης για διατήρηση εφεδρειών, την σπατάλη πόρων όπως τα νερά και τον άμεσο κίνδυνο black out σε περίπτωση που η εκτίμηση της ενέργειας που θα περιοριστεί αυτοβούλως από τους παραγωγούς είναι εσφαλμένη».
Προκειμένου να αποφευχθεί ενδεχόμενος κίνδυνος black out είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί ότι ο περιορισμός πραγματοποιείται συντονισμένα και αυτοματοποιημένα από τους ΦΟΣΕ ΑΠΕ τηρώντας μια χρονική περίοδο μεταβολής ώστε να μην υπερβαίνεται συνολικά ένας ρυθμός γραμμικής μεταβολής της παραγωγής των σταθμών ΑΠΕ και η μεταβολή να είναι πιο διαχειρίσιμη για το ελληνικό σύστημα. Επισημαίνεται ακόμη ότι θα πρέπει να τηρείται το πρόγραμμα αγοράς των χαρτοφυλακίων ΑΠΕ.
Με βάση αυτά τα δεδομένα ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί ότι παρίσταται απόλυτη ανάγκη οι παραγωγοί και οι ΦΟΣΕ ΑΠΕ να εγκαταστήσουν και να θέσουν σε λειτουργία το πληροφοριακό σύστημα που θα ανταλλάσσει πληροφορίες με το Σύστημα Ελέγχου Ενέργειας του ΑΔΜΗΕ. Παράλληλα προτείνει την τροποποίηση του Κανονισμού Αγοράς Εξισορρόπησης και του Κώδικα Διαχείρισης του ΕΣΜΗΕ προκειμένου να δοθούν κίνητρα ώστε οι μεταβολές της παραγωγής των μονάδων ΑΠΕ από τους παραγωγούς και τους ΦΟΣΕ να πραγματοποιούνται εντός ενός προκαθορισμένου ελάχιστου χρόνου.
Επίσης προτείνεται να υπάρξει ρητή υποχρέωση βάσεις της οποίας οι παραγωγοί και οι ΦΟΣΕ ΑΠΕ που διαχειρίζονται σταθμούς ΑΠΕ ή ιδιωτικά δίκτυα Μέσης Τάσης που συνδέονται με το εθνικό σύστημα και οι οποίοι βάσει νομοθεσίας υποχρεούνται να διαθέτουν συστήματα τηλεποπτείας και τηλελέγχου να εφαρμόζουν δεκάλεπτη περίοδο γραμμικής μεταβολής σε κάθε περίπτωση που προβαίνουν με δικής τους πρωτοβουλία στην τροποποίηση του επιπέδου έγχυσης των μονάδων που εκπροσωπούν.
Εξάλλου σε ότι αφορά την ένταξη στο σύστημα κατανεμόμενων μονάδων οι οποίες έχουν δυνατότητα ταχείας απόκρισης στις εντολές του Διαχειριστή, όπως μονάδες ΑΠΕ, εγκαταστάσεις απόκρισης ζήτησης και σταθμοί αποθήκευσης ο κίνδυνος απότομων μεταβολών αυξάνεται ακόμη περισσότερο. Για τοι λόγο αυτό προτείνεται να θεσπιστεί ρητά η εφαρμογή περιόδου γραμμικής μεταβολής 7,5 λεπτών.
Τέλος ο ΑΔΜΗΕ επισημαίνει ότι σε περίπτωση που ο ΔΑΠΕΕΠ δεν μπορεί να αναλάβει το σύνολο των υποχρεώσεων που προβλέπονται για τους άλλους ΦΟΣΕ ΑΠΕ δηλαδή τον έλεγχο με setpoint των σταθμών που εκπροσωπεί και την εγκατάσταση συστήματος το οποίο θα ανταλλάσσει πληροφορίες με το Σύστημα Ελέγχου Ενέργειας του ΑΔΜΗΕ υπάρχει κίνδυνος σταθμοί ΑΠΕ να συμβληθούν με τον ΔΑΠΕΕΠ προκειμένου να αποφύγουν των έλεγχο.
Για τον λόγο αυτό ο Διαχειριστής προτείνει ο ρόλος του τελευταίου καταφυγίου να ανατεθεί με διαγωνισμό σε ΦΟΣΕ ΑΠΕ που έχει τη δυνατότητα να αναλάβει το σύνολο των υποχρεώσεων που προβλέπονται και αυτό να γίνει με διαδικασία ανάλογη με τη διαδικασία που ακολουθείται για τον Προμηθευτή Τελευταίου Καταφυγίου.
