Την ώρα που μόλις πριν δύο χρόνια, στην COP28, είχε επιτευχθεί ιστορική συμφωνία για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και την ίδια στιγμή που η κλιματική κρίση μετατρέπεται με αδιαμφισβήτητα επιστημονικά δεδομένα σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η χώρα μας επιλέγει να βαδίσει στον αντίθετο δρόμο με την πλάτη γυρισμένη στο μέλλον. Αντί για απεξάρτηση από τα υψηλού περιβαλλοντικού, οικονομικού και κοινωνικού κόστους ορυκτά καύσιμα, οδηγείται σε δεκαετίες εξάρτησης, περιβαλλοντικού ρίσκου και οικονομικής οπισθοδρόμησης.
Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων αποτελούν τεκμηριωμένα μία από τις σοβαρότερες απειλές για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη σπάνια θαλάσσια ζωή (π.χ. φυσητήρες, ζιφιοί, δελφίνια, μεσογειακές φώκιες, θαλάσσιες χελώνες και προστατευμένα κοράλλια) της Ελληνικής Τάφρου, ενός σημαντικότατου θαλάσσιου οικοσυστήματος της Ανατολικής Μεσογείου. Οι σεισμικές έρευνες, οι γεωτρήσεις και οι πλατφόρμες εξόρυξης προκαλούν εκτεταμένη ρύπανση, συνεχή ηχορύπανση, απόβλητα και λειτουργικές διαρροές, αφήνοντας πίσω μόνιμα κατεστραμμένα οικοσυστήματα. Ένα διαχρονικό κόστος που θα κληθούν να αναλάβουν οι τοπικές κοινωνίες.
Παράλληλα, η εξόρυξη πετρελαίου και αερίου αποτρέπει κάθε άλλη βιώσιμη δραστηριότητα: υπονομεύει την αλιεία, απωθεί τον τουρισμό και δεσμεύει τεράστιες θαλάσσιες εκτάσεις, μετατρέποντας δημόσιους φυσικούς πόρους σε επιχειρηματικά «οικόπεδα». Και όλα αυτά, μέσα σε ένα περιβάλλον αδιαφάνειας και απουσίας λογοδοσίας, ιδιαίτερα καθώς ο ελεγκτικός μηχανισμός χρηματοδοτείται από τις ίδιες τις πετρελαϊκές εταιρείες, οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι ανεπαρκείς και οι διαπραγματεύσεις με τις εταιρείες παραμένουν μυστικές.
Οι κυβερνητικές υποσχέσεις για «φθηνή ενέργεια» είναι τελείως παραπλανητικές. Κανείς δεν γνωρίζει αν υπάρχουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, ενώ την πλήρη κυριότητα των υδρογονανθράκων που ενδεχομένως εξορυχθούν, θα έχουν με ρητή σχετική πρόβλεψη στη σύμβαση οι ίδιες οι εταιρείες. Οι τιμές, επομένως, θα καθορίζονται από τις αγορές, κι όχι από οποιοδήποτε δημόσιο συμφέρον. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: τα κέρδη δικά τους, οι επιπτώσεις δικές μας. Η κοινωνία θα πληρώσει τη ρύπανση, τις εκπομπές, την αστάθεια και τους ακριβότερους λογαριασμούς ενέργειας, ενώ τα κέρδη θα μείνουν στα χέρια των πετρελαϊκών.
Η επιλογή αυτή παραπλανά και αποπροσανατολίζει από τη μόνη πραγματική πορεία βιωσιμότητας: επενδύσεις σε ασφαλή για τα φυσικά οικοσυστήματα καθαρή ενέργεια, ενεργειακή αυτάρκεια και δίκαιη μετάβαση για τις τοπικές κοινωνίες. Είναι βαθιά αντιφατική με τις δεσμεύσεις που η ίδια η κυβέρνηση ανέλαβε μόλις ενάμιση χρόνο πριν στο Our Ocean Conference 2024, όταν διαβεβαίωνε ότι δεν θα υπάρξουν νέες παραχωρήσεις θαλάσσιων οικοπέδων.
Πέρα από την πολιτική και νομική διάσταση, υπάρχει και ένα βαθιά ηθικό ζήτημα: το χρέος απέναντι στα σημερινά παιδιά. Με αφορμή τη φετινή COP30, μόλις πριν λίγες ημέρες χιλιάδες μαθητές από όλη τη χώρα απηύθυναν επιστολές προς την κυβέρνηση ζητώντας θαρραλέες δεσμεύσεις για το κλίμα και έλαβαν διαβεβαίωση από τον Υπουργό Περιβάλλοντος ότι τα μηνύματά τους θα ληφθούν σοβαρά υπόψιν. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι απλό: τί Ελλάδα θα τους παραδώσουμε; Μια χώρα εγκλωβισμένη στο πετρέλαιο ή μια κοινωνία που επενδύει στο μέλλον της;
Η εξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα και κατ’ επέκταση, από τις πετρελαϊκές εταιρείες είναι πηγή γεωπολιτικής αστάθειας, μόνιμης περιβαλλοντικής υποβάθμισης, και σοβαρότατων επιπτώσεων για την οικονομία και την κοινωνία. Τελεία. Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι ανάπτυξη — είναι παγίδα οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Η πραγματική πρόοδος βρίσκεται στην καθαρή ενέργεια, στη διαφάνεια και στη δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών.
