Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς της για τη χορήγηση αδειών σε έργα ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ και αποθήκευσης σε ενεργειακές κοινότητες και προκειμένου για την ενιαία αντιμετώπιση των περιπτώσεων των κατόχων έργων ΑΠΕ που δύνανται να συνάπτουν σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών, αλλά και την αποφυγή καταστρατήγησης του κανόνα της παρ. 3α του άρθρου 7 του ν. 4414/2016, διασφαλίζοντας το μέγιστο δυνατό επίπεδο διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης κατά την εφαρμογή του, ανακοινώνει τον τρόπο με τον οποίον ερμηνεύει και εφαρμόζει την ως άνω διάταξη σε εφαρμογή των άρθρων 13 και 30 παρ. 4 του ν. 4001/2011:
Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 3α του άρθρου 7 του ν 3316/2016: «[…] κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο άμεσα ή έμμεσα μέσω της συμμετοχής του στη διοίκηση ή ως μέτοχος, εταίρος ή μέλος νομικού προσώπου με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής, απαγορεύεται να συνάψει σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών, εφόσον …: α) έχει ήδη στην κατοχή του δύο (2) έργα της ίδιας τεχνολογίας με σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών και β) […]».
Ειδικότερα, το κεντρικό ζήτημα που ανακύπτει κατά την εφαρμογή του προαναφερόμενου κανόνα αφορά στην εξέταση του προβλεπόμενου κριτηρίου σύνδεσης των φυσικών και νομικών προσώπων, κατόχων έργων ΑΠΕ, προκειμένου να αποτραπεί η καταστρατήγηση του ορίου των έργων που λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών. Από τη διατύπωση της ρύθμισης του άρθρου 7 παρ. 3α ν. 4414/2016 προκύπτει ότι η σχετική απαγόρευση καταλαμβάνει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει ήδη στην κατοχή του, είτε άμεσα είτε έμμεσα, δύο (2) έργα της ίδιας τεχνολογίας με σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών. Ως εκ τούτου, από το πεδίο εφαρμογής της διάταξης καταλαμβάνονται και περιπτώσεις συμμετοχής σε έργα μέσω νομικών προσώπων, δηλαδή κάθε μορφή έμμεσης κατοχής.
Η ρύθμιση αναφέρεται περαιτέρω σε (έμμεση) κατοχή «μέσω της συμμετοχής του στη διοίκηση ή ως μέτοχος, εταίρος ή μέλος νομικού προσώπου με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής». Σκοπός της σχετικής ρύθμισης, όπως σαφώς προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση[1] της υπό κρίση διάταξης, είναι να αποτραπούν φαινόμενα καταστρατήγησης «μέσω της κατάτμησης έργων ΑΠΕ σε περισσότερα μικρά έργα που λόγω της εγκατεστημένης ισχύος τους εξαιρούνται από τους διαγωνισμούς». Προς αποτροπή περιπτώσεων καταστρατήγησης η σχετική ρύθμιση διατυπώθηκε ευρέως, ώστε να καταλαμβάνει περιπτώσεις τόσο άμεσης όσο και έμμεσης κατοχής, χωρίς να γίνεται ρητά κάποιος ερμηνευτικός περιορισμός της έννοιας της έμμεσης κατοχής. Ζητούμενο είναι προφανώς να καταλαμβάνονται από το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης όλες οι περιπτώσεις ανεπίτρεπτης κατάτμησης. Ανεπίτρεπτη κατάτμηση μπορεί να λάβει χώρα τόσο μέσω νομικών προσώπων, όσο και μέσω φυσικών προσώπων, που ενεργούν στο όνομά τους αλλά για λογαριασμό τρίτου. Είναι δε προφανές ότι η ως άνω ρύθμιση, όταν αναφέρεται σε έμμεση κατοχή προφανώς καταλαμβάνει και την κατοχή μέσω φυσικών προσώπων. Εξάλλου, ανεπίτρεπτη κατάτμηση πρέπει να γίνει δεκτό ότι υπάρχει και όταν ένα πρόσωπο κατέχει έργα μέσω νομικού προσώπου που ελέγχει πλήρως, καρπούμενο τα ωφελήματα από τη δράση του, χωρίς όμως (τυπικά) να συμμετέχει το ίδιο στη διοίκηση του νομικού προσώπου ή να είναι μέλος αυτού. Επομένως, προκειμένου να κριθεί αν υπάρχει ανεπίτρεπτη κατάτμηση, κρίσιμη είναι η ουσία της σχέσης που συνδέει τα εμπλεκόμενα πρόσωπα.
Υπό το φως της τελεολογικής ερμηνείας του άρθρου 7 παρ. 3α ν. 4414/2016, η αναφορά σε συμμετοχή στη διοίκηση ή στο κεφάλαιο του νομικού προσώπου συνιστά ενδεικτική απαρίθμηση μορφών έμμεσης κατοχής και όχι περιοριστικό κατάλογο. Η ratio της διάταξης επιβάλλει ευρεία ερμηνεία, προκειμένου να καταλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις ουσιαστικού ελέγχου, ακόμα και όταν αυτός δεν αποτυπώνεται τυπικά στη μετοχική ή διοικητική δομή της εταιρείας-κατόχου.
Υπό αυτό το πρίσμα, η συμμετοχή ενός προσώπου στη διοίκηση ή το κεφάλαιο ενός νομικού προσώπου είναι ένα σημαντικό κριτήριο, όχι όμως το μοναδικό προκειμένου να θεμελιωθεί ανεπίτρεπτη κατάτμηση. Η τελευταία θα πρέπει να γίνει δεκτή σε κάθε περίπτωση που επέρχονται ισοδύναμα αποτελέσματα με αυτά τα οποία η ρύθμιση επιχειρεί να αποτρέψει. Καθίσταται, επομένως, σαφές ότι με βάση την τελεολογική ερμηνεία της ρύθμισης της παρ. 3α του άρθρου 7 του ν. 4414/2016, η απαγόρευση της προαναφερόμενης διάταξης πρέπει να ερμηνεύεται ευρέως ώστε να καταλαμβάνει κάθε περίπτωση άμεσης και έμμεσης κατοχής. Συνεπώς, έμμεση κατοχή θεμελιώνεται και όταν ένα πρόσωπο ελέγχει πλήρως ένα άλλο νομικό πρόσωπο και καρπώνεται τα οφέλη από τη δράση του, χωρίς (τυπικά) να συμμετέχει το ίδιο στη διοίκησή του ή να είναι μέλος του εν λόγω νομικού προσώπου.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. εφαρμόζει τον κανόνα της παρ. 3α του άρθρου 7 του ν. 4414/2016, και δύναται να διενεργεί ελέγχους για τη μη πλήρωση του κριτηρίου αυτού, κατόπιν καταγγελίας ή εφόσον ενημερωθεί με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, ή και αυτεπαγγέλτως δειγματοληπτικά. Εφόσον διαπιστωθεί η μη πλήρωση της εν λόγω προϋπόθεσης, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να καλεί σε συμμόρφωση ή να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις ή/και να ανακαλεί τη Βεβαίωση/Άδεια Παραγωγής.
Σε υλοποίηση απόφασης της από 04.12.2025 συνεδρίασης της Σύνθεσης του Κλάδου Ενέργειας Ρ.Α.Α.Ε.Υ..
[1] «Με την παράγραφο 7 αντιμετωπίζεται το ζήτημα της καταστρατήγησης της υποχρέωσης συμμετοχής σε διαγωνιστικές διαδικασίες υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών, μέσω της κατάτμησης έργων ΑΠΕ σε περισσότερα μικρά έργα που λόγω της εγκατεστημένης ισχύος τους εξαιρούνται από τους διαγωνισμούς. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, άμεσα ή έμμεσα, μπορεί να κατέχει έως δύο έργα που δικαιούνται να συνάπτουν συμβάσεις ενίσχυσης εκτός διαγωνισμών …»
