Η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν τις κατευθυντήριες αρχές αυτής της δέσμης μέτρων, η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει το σύστημα μεταφορών της ΕΕ πιο αποτελεσματικό, διασυνδεδεμένο, προσβάσιμο, καθαρό και ανθεκτικό. Τα μέτρα που παρουσιάστηκαν σήμερα καλύπτουν δύο βασικούς τομείς: τους σιδηροδρόμους, όπου η Ευρώπη έχει ήδη ηγετική θέση όσον αφορά τη βιωσιμότητα, και τα καύσιμα, όπου η Ευρώπη πρέπει τώρα να επιταχύνει τις επενδύσεις για την ενεργειακή της μετάβαση.
Ταχύτερος, πιο συνδεδεμένος σιδηρόδρομος σε ολόκληρη την Ευρώπη
Το νέο σχέδιο δράσης για τους σιδηροδρόμους υψηλής ταχύτητας καθορίζει τα μέτρα που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός ταχύτερου, πιο διαλειτουργικού και καλύτερα συνδεδεμένου ευρωπαϊκού δικτύου έως το 2040. Στόχος της είναι να μειώσει τους χρόνους ταξιδιού και να καταστήσει τους σιδηροδρόμους μια πιο ελκυστική εναλλακτική λύση στα αεροπορικά ταξίδια μικρών αποστάσεων, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των επιβατών και ενισχύοντας τις περιφερειακές οικονομίες και τον τουρισμό.
Με βάση το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), το σχέδιο προβλέπει τη σύνδεση μεγάλων κόμβων με ταχύτητες 200 km/h και άνω. Οι επιβάτες θα μπορούν να ταξιδεύουν από το Βερολίνο στην Κοπεγχάγη σε τέσσερις ώρες αντί των σημερινών επτά, και από τη Σόφια στην Αθήνα σε έξι ώρες αντί των σημερινών 13 ωρών και 40 λεπτών. Οι νέες διασυνοριακές συνδέσεις θα επιτρέψουν επίσης ταχύτερες και απλούστερες διαδρομές, όπως Παρίσι-Λισαβόνα μέσω Μαδρίτης, και βελτιωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ των πρωτευουσών της Βαλτικής.
Για την υλοποίηση αυτού του οράματος, η Επιτροπή προτείνει τέσσερις βασικούς άξονες δράσης:
- Εξάλειψη των διασυνοριακών σημείων συμφόρησης μέσω δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων που θα καθοριστούν έως το 2027 και προσδιορισμός επιλογών για υψηλότερες ταχύτητες, συμπεριλαμβανομένων πολύ πάνω από 250 km/h όταν είναι οικονομικά βιώσιμες.
- Ανάπτυξη συντονισμένης στρατηγικής χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένου στρατηγικού διαλόγου με τα κράτη μέλη, τη βιομηχανία και τους χρηματοδότες, που θα οδηγήσει σε σιδηροδρομική συμφωνία υψηλής ταχύτητας για την κινητοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων.
- Βελτίωση των συνθηκών ώστε ο σιδηροδρομικός κλάδος και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις να επενδύουν, να αναπτύσσουν καινοτόμες λύσεις και να λειτουργούν ανταγωνιστικά, μεταξύ άλλων μέσω ενός ελκυστικότερου ρυθμιστικού περιβάλλοντος, με την ενίσχυση των διασυνοριακών συστημάτων έκδοσης εισιτηρίων και κρατήσεων, τη στήριξη μιας αγοράς μεταχειρισμένων οχημάτων για τροχαίο υλικό, την επιτάχυνση της ανάπτυξης των συστημάτων ψηφιακής διαχείρισης της ΕΕ και την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης και της συνεργασίας σε κλιμακούμενες λύσεις.
- Ενίσχυση της διακυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ, απαιτώντας από τους διαχειριστές υποδομής να συντονίζουν τη χωρητικότητα για διασυνοριακές υπηρεσίες μεγάλων αποστάσεων και διευκολύνοντας τις τυποποιήσεις και τις εγκρίσεις.
Πέρα από τους μικρότερους χρόνους ταξιδιού, το σχέδιο θα μειώσει τη συμφόρηση και θα απελευθερώσει χωρητικότητα σε συμβατικές γραμμές, διευκολύνοντας τις νυχτερινές αμαξοστοιχίες, τις εμπορευματικές μεταφορές και τη στρατιωτική κινητικότητα, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στον τουρισμό και τη βιομηχανία.
Κλιμάκωση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών
Η δεύτερη πρωτοβουλία που εγκρίθηκε σήμερα —το επενδυτικό σχέδιο για βιώσιμες μεταφορές (STIP)— καθορίζει μια κοινή προσέγγιση για την τόνωση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών με έμφαση στις αεροπορικές και πλωτές μεταφορές.
Για την επίτευξη των στόχων RefuelEU Aviation και FuelEU Maritime, θα χρειαστούν περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι βιώσιμων καυσίμων (βιοκαύσιμα και συνθετικά καύσιμα) έως το 2035. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ.
Το STIP στέλνει σαφές μήνυμα στους επενδυτές ότι οι στόχοι της Ευρώπης παραμένουν σε ισχύ και ότι η Επιτροπή θα στηρίξει τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Επιταχύνοντας την εγχώρια παραγωγή βιολογικών και μη βιολογικών καυσίμων, η Ευρώπη μπορεί να μειώσει την εξάρτησή της από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της και να ηγηθεί της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας παγκοσμίως.
Τα βασικά επενδυτικά μέτρα που αποσκοπούν στην κινητοποίηση τουλάχιστον 2,9 δισ. ευρώ μέσω μέσων της ΕΕ έως το 2027 περιλαμβάνουν:
- Τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ για βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα στο πλαίσιο του InvestEU.
- 300 εκατ. ευρώ μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου για τη στήριξη των καυσίμων με βάση το υδρογόνο για τις αεροπορικές και τις θαλάσσιες μεταφορές.
- 446 εκατ. ευρώ για έργα συνθετικών αεροπορικών καυσίμων και ναυτιλιακών καυσίμων στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας.
- 133,5 εκατ. ευρώ σε έρευνα και καινοτομία σχετικά με τα καύσιμα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
Εκτός από τα μέτρα αυτά, η Επιτροπή μαζί με τα κράτη μέλη ετοιμάζεται να δρομολογήσει πιλοτικό έργο του συνασπισμού eSAF Early Movers Coalition έως το τέλος του 2025, με στόχο την κινητοποίηση τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ για έργα συνθετικών αεροπορικών καυσίμων. Η Επιτροπή θα εργαστεί επίσης για την ενίσχυση των ευνοϊκών συνθηκών για τις επενδύσεις στην αγορά με σκοπό τη γεφύρωση του επενδυτικού χάσματος.
Μεσοπρόθεσμα, η Επιτροπή θα εργαστεί για τη δημιουργία μηχανισμού σύνδεσης παραγωγών και αγοραστών καυσίμων, παρέχοντας ασφάλεια εσόδων και μειώνοντας τον επενδυτικό κίνδυνο. Το σχέδιο θα ενισχύσει επίσης τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις για την επέκταση της παγκόσμιας παραγωγής καυσίμων και την προσέλκυση εισαγωγών που πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα θεμιτό ανταγωνισμό για τους παραγωγούς και τους χρήστες της ΕΕ.
