Η χώρα καίγεται για ακόμη ένα καλοκαίρι και ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας επιλέγει την επικοινωνιακή ωραιοποίηση αντί για την αυτοκριτική στη συνέντευξη του στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» και τον δημοσιογράφο Νίκο Οικονόμου. Απαντούμε, ερώτηση προς ερώτηση, με δεδομένα και τεκμηρίωση:

«Ποιος είναι ο μέχρι στιγμής απολογισμός για τις φετινές πυρκαγιές;»

Ο υπουργός επικαλείται το «δυσκολότερο καλοκαίρι των τελευταίων δεκαετιών» και παραπέμπει τον απολογισμό για το τέλος.

Αντίλογος: Ο απολογισμός γίνεται σε πραγματικό χρόνο με δείκτες: καμένη έκταση ανά συμβάν, χρόνος απόκρισης, απώλειες σε ζώνες μίξης οικισμών, βιομηχανιών και δασών. Από το 2019 έχουν καεί πάνω από 4,3 εκατ. στρέμματα, και η Ελλάδα κατέχει πλέον το θλιβερό ρεκόρ καμένων εκτάσεων στην ιστορία της. Η κυβέρνηση ξοδεύει πάνω από 500 εκατ. ευρώ για εναέρια μέσα από το 2020 χωρίς αξιολόγηση αποδοτικότητας, ενώ απορρόφησε μόλις 57,8 εκατ. από τα 660 εκατ. του Ταμείου Ανάκαμψης για έργα πρόληψης. Αυτή είναι η αλήθεια πίσω από τα νούμερα.

«Είστε ευχαριστημένος από τη συνολική απόδοση του κρατικού μηχανισμού;»

Ο υπουργός μιλά για «βελτίωση, επενδύσεις, εκπαίδευση και κουλτούρα ευθύνης».

Αντίλογος: Στην πράξη, η «κουλτούρα ευθύνης» μεταφράζεται σε αλληλοεπικαλύψεις, ασαφείς ρόλους και ανυπαρξία συντονισμού μεταξύ κράτους–Περιφερειών–Δήμων. Η πολιτική προστασία παραμένει προσανατολισμένη στην καταστολή και όχι στην πρόληψη, με καθυστερημένους καθαρισμούς και ανύπαρκτα τοπικά σχέδια.

Επιπλέον, η κυβέρνηση επιμένει σε μια αρτηριοσκληρωτική στάση απέναντι στο προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώματος:

• Δεν έχει προχωρήσει σε ομογενοποίηση καθεστώτων εργασίας μεταξύ μόνιμων, ΠΠΥ και εποχικών.
• Δεν έχει επεκτείνει το επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας σε όλο το προσωπικό.
• Αφήνει εκτός μάχης έμπειρους εποχικούς πυροσβέστες, στερώντας από τη χώρα κρίσιμες δυνάμεις.

Έτσι, αντί να ενδυναμώσει τον ανθρώπινο παράγοντα, τον απαξιώνει.

«Είχατε πει τον Μάιο ότι η χώρα είναι πιο έτοιμη από ποτέ. Τελικά δεν ήταν έτσι;»

Ο υπουργός απαντά ότι «πιο έτοιμοι» δεν σημαίνει «άτρωτοι», επικαλούμενος τις ακραίες συνθήκες και τους εμπρησμούς.

Αντίλογος: Το 96% των πυρκαγιών στην Ευρώπη είναι ανθρωπογενείς (αμέλεια, υποδομές, αγροτικές πρακτικές, εμπρησμοί). «Ετοιμότητα» δεν είναι τα δελτία Τύπου· είναι ο περιορισμός των απωλειών. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε κάθε μεγάλη φωτιά καίγονται σπίτια, γεγονός που η κυβέρνηση έχει σχεδόν νομιμοποιήσει ως «επιχειρησιακό δεδομένο».

Ακόμη, η επιχειρησιακή εικόνα των μέσων καταρρίπτει τον ισχυρισμό περί «ισχυρότερου στόλου όλων των εποχών»: από τα 24 Canadair που διαθέτει η χώρα, φέτος επιχειρούν μόλις 9. Την ίδια στιγμή, χάθηκε η ευκαιρία αναβάθμισης άλλων 8 μέσω του προγράμματος ΑΙΓΙΣ, καθώς η κυβέρνηση δεν αξιοποίησε τις δυνατότητες που υπήρχαν. Επικοινωνιακές εξαγγελίες χωρίς αντίκρισμα.

«Κάνατε κριτική σε Δήμους, π.χ. στον Δήμο Πατρέων;»

Ο υπουργός ισχυρίζεται ότι οι περισσότεροι Δήμοι συνεργάζονται, αλλά στοχοποιεί τον Δήμαρχο Πατρέων για τη στάση του απέναντι στο 112.

Αντίλογος: Το 112 είναι εργαλείο σωτήριο, αλλά χωρίς σχέδια εκκένωσης, οχύρωσης οικισμών και πρωτόκολλα ζωνών μίξης οικισμών, βιομηχανιών και δασών (WUI) είναι άδειο κέλυφος. Η κυβέρνηση αντί να ενισχύσει θεσμικά την Τοπική Αυτοδιοίκηση με πόρους και προσωπικό, επιρρίπτει ευθύνες. Έτσι, οι τοπικές κοινωνίες μένουν μόνες απέναντι στην κρίση.

«Μήνυμά σας στους πολίτες για το αποκαλόκαιρο;»

Ο υπουργός καλεί σε προσοχή και υπευθυνότητα.

Αντίλογος: Οι πολίτες πράγματι έχουν ευθύνη, αλλά ο ρόλος του κράτους δεν μπορεί να εξαντλείται σε εκκλήσεις. Χρειάζονται θεσμοθετημένα τοπικά σχέδια πρόληψης, εκπαίδευση, ζώνες μίξης οικισμών, βιομηχανιών και δασών(WUI), καμπάνιες συμπεριφορικής αλλαγής. Η πρόληψη δεν είναι προαιρετική – είναι τριπλά έως δεκαπλά πιο αποδοτική οικονομικά από την καταστολή.

«Τι πρέπει να αλλάξει του χρόνου;»

Ο υπουργός μιλά για «ανάλυση αιτιών και τοπικά σχέδια».

Αντίλογος: Δεν αρκεί να λέμε ότι «θα μελετήσουμε τα αίτια» των πυρκαγιών. Χρειάζεται Εθνικό Σύστημα Διοίκησης Κρίσεων (ICS-GR) με ενιαία ιεραρχία και σαφείς ρόλους, ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης κρίσεων σε πραγματικό χρόνο( Crisis Dashboard ) με δημόσιους δείκτες (π.χ. χρόνος αρχικής προσβολής, καμένη έκταση ανά συμβάν, απώλειες WUI), και 50/50 κατανομή πόρων πρόληψης-καταστολής. Το ΠΑΣΟΚ προτείνει ισόρροπη κατανομή: τα μισά χρήματα στην πρόληψη (καθαρισμοί, αντιπυρικές ζώνες, εκπαίδευση, δασική υπηρεσία) και τα μισά στην καταστολή.

«Γιατί λιγότερες φωτιές στη Βόρεια Ελλάδα;»

Ο υπουργός λέει ότι κάθε περιοχή έχει ιδιαιτερότητες.

Αντίλογος: Ο κίνδυνος είναι δυναμικός: μέσα σε ώρες μια «ασφαλής» περιοχή μπορεί να βρεθεί στην κόλαση. Χρειάζεται προγνωστική προ-ανάπτυξη δυνάμεων με βάση δείκτες κινδύνου και τεχνητή νοημοσύνη. Η κυβέρνηση όμως παραμένει εγκλωβισμένη στη γραμμική, αντιδραστική λογική.

«Υπερβάλλει η αντιπολίτευση;»

Ο υπουργός κατηγορεί τα κόμματα για «ισοπεδωτική κριτική».

Αντίλογος: Υπερβολή είναι να λες «πιο έτοιμοι από ποτέ» και να μετράς καμένα σπίτια και ζωές. Υπευθυνότητα είναι να καταθέτεις ολοκληρωμένες προτάσεις όπως το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής:

• Εθνικό Σύστημα Διοίκησης Κρίσεων (ICS-GR) και ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης κρίσεων σε πραγματικό χρόνο (CrisisDashboard).
• 50/50 πρόληψη-καταστολή.
• Χαρτογράφηση ζωνών μίξης οικισμών, βιομηχανιών και δασών (WUI) και σχέδια εκκένωσης.
• Ομογενοποίηση του Πυροσβεστικού Προσωπικού
• Στήριξη εθελοντών με καύσιμα, σέρβις, ασφάλιση.
• Μαθήματα που αντλούνται από κάθε κρίση (LessonsLearned) με υποχρεωτικές ανασκοπήσεις μετά τη δράση (After Action Reviews). Δηλαδή, μετά από κάθε πυρκαγιά ή μεγάλη κρίση, γίνεται υποχρεωτική ανασκόπηση όλων των ενεργειών, για να καταγράφονται λάθη και καλές πρακτικές, ώστε να βελτιώνεται ο μηχανισμός.

Και εδώ φαίνεται ξεκάθαρα η διαφορά πολιτικής στάσης:

• Ο κ. Μητσοτάκης ως αντιπολίτευση το 2017 κατήγγειλε με tweets την «ανικανότητα» της τότε κυβέρνησης, εργαλειοποιώντας την καταστροφή.
• Ο Ν. Ανδρουλάκης, με τις φετινές πυρκαγιές, επέλεξε τη θεσμική στάση: συμπαράσταση στους πληγέντες, αναγνώριση του έργου πυροσβεστών, πιλότων και εθελοντών, χωρίς φθηνή κομματική καταγγελία.

Για όσους/ες θέλουν να σκέφτονται με εθνικό μάτι, η διαφορά υπευθυνότητας είναι χαώδης.

Η χώρα δεν καίγεται από «πρωτοφανή φαινόμενα», αλλά από πρωτοφανή αδράνεια και αδυναμία. Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής καταθέτει ρεαλιστικό σχέδιο: ενιαία διοίκηση, διαφάνεια, πρόληψη, ανθεκτικότητα. Γιατί η ασφάλεια των πολιτών δεν είναι επικοινωνιακό παιχνίδι· είναι δικαίωμα.