Στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ΜμΕ στην Ελλάδα αλλά και στην εξέλιξη των οικονομικών τους μεγεθών τη διετία 2024-2025 αναφέρεται το δελτίο οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank.
Η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα παραμένει βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, καθώς αντιπροσωπεύει σχεδόν το σύνολο των επιχειρήσεων, πάνω από τα τέσσερα πέμπτα της απασχόλησης και τα δύο τρίτα της πραγματικής προστιθέμενης αξίας. Το 2024, αναλογούσαν 79 ΜμΕ ανά 1.000 κατοίκους – μία από τις υψηλότερες αναλογίες στην ΕΕ και σημαντικά υψηλότερη του μέσου όρου αυτής (58 ΜμΕ/1.000 κατοίκους). Παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών, οι ΜμΕ έχουν ενισχυθεί τόσο αριθμητικά όσο και σε επίπεδο απασχόλησης και παραγωγής. Μάλιστα, η θετική δυναμική προέρχεται κυρίως από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, με λιγότερους από δέκα εργαζόμενους, οι οποίες συνεχίζουν να αναπτύσσονται και εντός του 2025.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2024 ο αριθμός των ΜμΕ αυξήθηκε κατά 3,5%, ενώ οι απασχολούμενοι και η ΑΠΑ σε σταθερές τιμές κατέγραψαν άνοδο ύψους 2,9% και 0,6%, αντίστοιχα. Οι θετικές επιδόσεις προήλθαν αποκλειστικά από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις των οποίων ο αριθμός αυξήθηκε πέρυσι κατά 3,9%, η απασχόληση κατά 6,5% και η ΑΠΑ σε σταθερές τιμές κατά 6,8%. Αντίθετα, μείωση κατέγραψαν και στις τρεις συγκεκριμένες κατηγορίες τόσο οι μικρές όσο και οι μεσαίες επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μερίδιο των πολύ μικρών επιχειρήσεων, τόσο στην απασχόληση (47% έναντι 30%), όσο και στην ΑΠΑ (25% έναντι 20%) είναι σημαντικά μεγαλύτερο στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ-27 (Γράφημα 2α). Το γεγονός αυτό συνδέεται με το μεγάλο αριθμό των αυτοαπασχολούμενων οι οποίοι αποτελούν περίπου το 27% επί του συνόλου, έναντι μόλις 14% στην ΕΕ-27.
Οι προβλέψεις της ΕΕ για το 2025 παραμένουν ιδιαίτερα θετικές για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, αφού ο αριθμός τους εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 3,6%, ενώ διψήφια άνοδο αναμένεται να καταγράψουν η απασχόληση και η πραγματική ΑΠΑ, συμπαρασύροντας προς τα πάνω τα αντίστοιχα μεγέθη για το σύνολο των ΜμΕ. Η δυναμική της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα σχετικής έρευνας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Survey on the access to finance of enterprises – SAFE) που διεξήχθη το περασμένο έτος, με τις ελληνικές ΜμΕ να παρουσιάζονται ως οι πιο αισιόδοξες στην ΕΕ-27 σε ό,τι αφορά στις εκτιμήσεις για την αύξηση του τζίρου τους και να βρίσκονται στη δεύτερη θέση της σχετικής κατάταξης αναφορικά με την κερδοφορία. Παρά τις θετικές επιδόσεις και προοπτικές, η παραγωγικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η οποία ορίζεται ως η προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο, είναι η χαμηλότερη στην ΕΕ-27. Όπως αναφέρεται στη μελέτη υπάρχει μια σειρά παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγικότητα. Με βάση την έρευνα SAFE , η σημαντικότερη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στη χώρα μας είναι η εύρεση εξειδικευμένου προσωπικού ή ανώτερων στελεχών (1/3 των ελληνικών ΜμΕ), κάτι που ισχύει και στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών. Ακολουθεί το κόστος παραγωγής ή εργασίας (16%) -το οποίο αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, του αυξημένου κόστους πρώτων υλών και εν γένει του υψηλού πληθωρισμού- ενώ την πρόσβαση στη χρηματοδότηση ανέφερε ως κυριότερη πρόκληση το 14% των ελληνικών ΜμΕ που συμμετείχαν στην έρευνα, ποσοστό που είναι το υψηλότερο στην ΕΕ-27. Τέλος, το ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο συνιστά βασική πρόκληση για το 11% των ελληνικών ΜμΕ, αποτελεί μαζί με το ενεργειακό κόστος το σημαντικότερο εμπόδιο για την αύξηση της επενδυτικής δραστηριότητας των ΜμΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων .
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται η αύξηση της παραγωγικότητας μπορεί να προέλθει μέσω της αύξησης των επενδύσεων σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, σε συνδυασμό με την τεχνολογική και ψηφιακή αναβάθμιση που επιταχύνθηκε μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Για τον σκοπό αυτό, καθοριστικής σημασίας είναι αφενός η αξιοποίηση αναπτυξιακών εργαλείων, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ και αφετέρου η βελτίωση της πρόσβασης των ελληνικών ΜμΕ σε κεφάλαια και χρηματοδότηση. Προς αυτή την κατεύθυνση, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (“Ελλάδα 2.0”) περιλαμβάνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις οι οποίες στοχεύουν στην ψηφιακή αναβάθμιση (π.χ. υιοθέτηση νέων ψηφιακών εργαλείων όπως ψηφιακές υπηρεσίες, αναβάθμιση εξοπλισμού), την πράσινη μετάβαση (π.χ. το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» για επιχειρήσεις), την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της καινοτομίας αλλά και την προώθηση οικονομιών κλίμακας μέσω συγχωνεύσεων και συνεργατικών σχημάτων.
Το τελευταίο θα επιτρέψει στις ελληνικές ΜμΕ όχι μόνο να επιτύχουν μεγαλύτερη κλίμακα παραγωγής και καλύτερη πρόσβαση στις αγορές αλλά και να υλοποιήσουν επενδυτικά σχέδια που θα επιτρέψουν την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Η αύξηση του μέσου μεγέθους των ΜμΕ, σε συνδυασμό με την κατάρτιση ολοκληρωμένων επιχειρησιακών σχεδίων και την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης είναι παράγοντες που θα βελτιώσουν επίσης την πρόσβαση των ελληνικών ΜμΕ στη χρηματοδότηση.
Παράλληλα το Σχέδιο “Ελλάδα 2.0” περιλαμβάνει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τον περιορισμό του διοικητικού και κανονιστικού βάρους που είναι αναλογικά υψηλότερα για τις μικρότερες σε μέγεθος επιχειρήσεις. Σκοπός των ανωτέρω πρωτοβουλιών είναι ο εκσυγχρονισμός της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους και η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Αναφορικά με το πως εξελίσσεται η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αξίζει να σημειωθεί ότι έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί 265 δάνεια ΜμΕ (55,4% επί του συνόλου), με τον συνολικό προϋπολογισμό τους να διαμορφώνεται στα Ευρώ 2,79 δισ. Επιπρόσθετα, η ενίσχυση των ΜμΕ μέσω του σκέλους των επιδοτήσεων ανέρχεται σε Ευρώ 1,4 δισ. τα οποία οδεύονται σε δράσεις όπως, μεταξύ άλλων, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η εξοικονόμηση ενέργειας και η έρευνα και καινοτομία .
