Από την 1η Ιανουαρίου 2028, το πεδίο εφαρμογής του ΜΣΠΑ θα επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει συγκεκριμένα κατάντη προϊόντα υψηλής έντασης χάλυβα και αλουμινίου. Η Επιτροπή προτείνει επίσης μέτρα για την κάλυψη των κενών για την πρόληψη της καταστρατήγησης. Ανταποκρινόμενο στην έκκληση του τομέα, θεσπίζεται ένα προσωρινό καθεστώς στήριξης για την προστασία των παραγωγών της ΕΕ που είναι ευάλωτοι στη διαρροή άνθρακα, επιβραβεύοντας τις καθαρότερες εταιρείες παγκοσμίως και προωθώντας ένα δίκαιο και ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Οι σημερινές προτάσεις λαμβάνουν επίσης υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασαν αξιόπιστοι διεθνείς εταίροι, οι οποίοι θα επωφεληθούν από ορισμένες απλουστεύσεις και δυνατότητες ευελιξίας. Εισάγει την έννοια της ισοδυναμίας στον φόρο άνθρακα και στην έκπτωση της τιμής και περιλαμβάνει νέα ρήτρα που επιτρέπει τη λήψη μέτρων διευκόλυνσης του εμπορίου κατόπιν διαπραγμάτευσης, όπως η αμοιβαία αναγνώριση αξιόπιστων οργανισμών διαπίστευσης, και νέες διευκολύνσεις σχετικά με την ισοδυναμία της έκπτωσης της τιμής άνθρακα.
Αυτό θα ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο του ΜΣΠΑ στην προώθηση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές πέραν των συνόρων της ΕΕ, με τη διευκόλυνση της προβολής και της τεχνικής βοήθειας, κάτι που επιβεβαιώνεται στην έκθεση επανεξέτασης του ΜΣΠΑ, η οποία παρουσιάστηκε σήμερα.
Τα μέτρα που προτείνονται σήμερα:
Επέκταση σε προϊόντα επόμενου σταδίου
Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) της ΕΕ στοχεύει επί του παρόντος σε βασικά υλικά όπως το αλουμίνιο, το τσιμέντο, η ηλεκτρική ενέργεια και ο χάλυβας.
Από το 2028, οι εισαγωγείς θα καταβάλλουν τιμή ανθρακούχων εκπομπών για τις εκπομπές που συνδέονται με τα εν λόγω εμπορεύματα, εξισορροπώντας τον τομέα με υλικά που παράγονται στην ΕΕ και υπόκεινται στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ). Μολονότι αυτό διασφαλίζει την προστασία από τη διαρροή άνθρακα, αυξάνει το κόστος για τους παραγωγούς της ΕΕ που χρησιμοποιούν τα εν λόγω υλικά σε κατάντη προϊόντα, όπως τα πλυντήρια ρούχων. Η παραγωγή μπορεί να μετατοπιστεί σε χώρες με ασθενέστερες πολιτικές για το κλίμα ή τα αγαθά της ΕΕ μπορεί να αντικατασταθούν από εισαγωγές με μεγάλο βάρος άνθρακα.
Για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου, η Επιτροπή σχεδιάζει να επεκτείνει την εμβέλεια του ΜΣΠΑ ώστε να συμπεριλάβει 180 προϊόντα υψηλής έντασης χάλυβα και αλουμινίου, όπως μηχανήματα και συσκευές, διασφαλίζοντας τη μείωση των εκπομπών αντί της μετεγκατάστασης.
Η συντριπτική πλειονότητα, 94 %, των εν λόγω κατάντη προϊόντων είναι βιομηχανικά προϊόντα της αλυσίδας εφοδιασμού με υψηλή (κατά μέσο όρο 79 %) περιεκτικότητα σε χάλυβα και αλουμίνιο, τα οποία χρησιμοποιούνται σε βαρέα μηχανήματα και εξειδικευμένο εξοπλισμό, όπως βάσεις από κοινά μέταλλα, κύλινδροι, βιομηχανικά θερμαντικά σώματα ή μηχανές χύτευσης. Ένα μικρό ποσοστό, 6 %, των σχετικών κατάντη αγαθών είναι επίσης είδη οικιακής χρήσης. Ένας ενωσιακός παραγωγός τέτοιων κατάντη προϊόντων μπορεί να αντιμετωπίσει αυξημένο κόστος για τα υλικά χάλυβα και αλουμινίου που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παραγωγής.
Πρόσθετα μέτρα κατά της καταστρατήγησης
Με βάση τα διδάγματα από τη μεταβατική περίοδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενισχύει τις στρατηγικές για την καταπολέμηση των κινδύνων καταστρατήγησης που προσδιορίζονται στο «Σχέδιο δράσης για τον χάλυβα και τα μέταλλα» και μέσω διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Προωθώντας τη χρήση απορριμμάτων για τη μείωση των εκπομπών σε ενεργοβόρα προϊόντα, η Επιτροπή ενσωματώνει τώρα τα απορρίμματα αλουμινίου και χάλυβα πριν από την κατανάλωση στους υπολογισμούς του ΜΣΠΑ. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η δίκαιη τιμολόγηση του άνθρακα τόσο για τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ όσο και για τα εισαγόμενα προϊόντα.
Οι βασικές προτάσεις περιλαμβάνουν ενισχυμένες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων για την καλύτερη ιχνηλασιμότητα των εμπορευμάτων ΜΣΠΑ και την αντιμετώπιση των ψευδών δηλώσεων έντασης εκπομπών. Η Επιτροπή αποκτά εξουσία να αντιμετωπίζει τεκμηριωμένες καταχρήσεις που παρακάμπτουν τις οικονομικές ευθύνες του ΜΣΠΑ, απαιτώντας πρόσθετα αποδεικτικά στοιχεία όταν οι πραγματικές αξίες είναι αναξιόπιστες και αθετώντας τις αξίες της χώρας σε τέτοιες ειδικές περιπτώσεις.
Προσωρινό ταμείο απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε ταμείο για την προσωρινή στήριξη των παραγωγών αγαθών ΜΣΠΑ της ΕΕ και τον μετριασμό των κινδύνων διαρροής άνθρακα. Με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται η απώλεια ανταγωνιστικότητας σε αγορές τρίτων χωρών όπου τα αγαθά της ΕΕ ενδέχεται να αντικατασταθούν από φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις μεγαλύτερης έντασης εκπομπών, αυξάνοντας ενδεχομένως τις παγκόσμιες εκπομπές.
Το ταμείο θα επιστρέψει μέρος του κόστους άνθρακα του ΣΕΔΕ της ΕΕ για εμπορεύματα που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν κινδύνους διαρροής άνθρακα, με τη στήριξη να εξαρτάται από αποδεδειγμένες προσπάθειες απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Η χρηματοδότηση θα προέλθει από συνεισφορές των κρατών μελών, οι οποίες θα αντιπροσωπεύουν το 25 % των εσόδων από τις πωλήσεις πιστοποιητικών ΜΣΠΑ το 2026 και το 2027, ενώ το υπόλοιπο 75 % θα είναι ίδιος πόρος της ΕΕ.
Έκθεση επανεξέτασης του ΜΣΠΑ
Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης έκθεση στην οποία επανεξετάζεται η πείρα από την υλοποίηση του ΜΣΠΑ κατά τη μεταβατική περίοδο από τον Οκτώβριο του 2023 έως το τέλος του 2025. Αξιολογεί τη συμβολή του ΜΣΠΑ στην αντιμετώπιση της διαρροής άνθρακα και στην προώθηση της παγκόσμιας τιμολόγησης του άνθρακα και εξετάζει τη διακυβέρνηση, τη διοίκηση και την επιβολή, καθώς και τη διεθνή διάσταση του ΜΣΠΑ.
Τα πορίσματα αναδεικνύουν τον ΜΣΠΑ ως βασική κινητήρια δύναμη για την προώθηση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε χώρες εκτός της ΕΕ, εν μέρει λόγω της προβολής και της τεχνικής βοήθειας που παρέχεται για τη διευκόλυνση της εφαρμογής. Η έκθεση καθορίζει επίσης τον χάρτη πορείας για την εφαρμογή και τα συνοδευτικά μέτρα που απαιτούνται για τη διασφάλιση ενός αποδοτικού και αποτελεσματικού οριστικού καθεστώτος από το 2026 και μετά.
Ιστορικό
Ο ΜΣΠΑ αποτελεί περιβαλλοντικό μέτρο καίριας σημασίας για την επίτευξη του κλιματικού στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, ο οποίος αναπτύχθηκε σύμφωνα με τις δεσμεύσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Ενώ το ΣΕΔΕ τιμολογεί την παραγωγή άνθρακα εντός της ΕΕ, ο ΜΣΠΑ τιμολογεί τους παραγωγούς που πωλούν αγαθά εντός της Ευρώπης. Ο ΜΣΠΑ, ο οποίος δρομολογήθηκε κατά τη μεταβατική του φάση τον Οκτώβριο του 2023, επέτρεψε μια προβλέψιμη και αναλογική μετάβαση για τις επιχειρήσεις της ΕΕ και τρίτων χωρών. Μετά από δύο έτη μεταβατικής περιόδου, η δημοσιονομική προσαρμογή του ΜΣΠΑ θα εφαρμοστεί σταδιακά από την 1η Ιανουαρίου 2026. Αυτό θα αντικατοπτρίζει τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν κατανομών στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ, η οποία θα πραγματοποιηθεί έως το 2034.
