Σε κάθε περίπτωση η τοποθέτηση του Έλληνα υπουργού Εθνικής Άμυνας δεν ήταν απλώς μια αποτύπωση ρεαλισμού, ήταν ένα αναγκαίο ξύπνημα για μια Ευρώπη που δείχνει να έχει ξεχάσει τι σημαίνει άμυνα, ευθύνη και αυτοθυσία. Σε μια εποχή όπου οι Βρυξέλλες επιμένουν να βαφτίζουν τη χρηματοδότηση και τη μεταφορά οπλισμού προς την Ουκρανία ως «ευρωπαϊκή άμυνα», ο Δένδιας είπε τα πράγματα με το όνομά τους: η Ευρώπη δεν έχει – και δεν θα έχει σύντομα – αυτόνομη αμυντική δυνατότητα.
Η εκτίμησή του ότι η Ένωση χρειάζεται τουλάχιστον είκοσι χρόνια για να αποκτήσει σοβαρή αμυντική επάρκεια δεν είναι απαισιόδοξη. Είναι ρεαλιστική. Η ευρωπαϊκή οικονομία μπορεί να είναι τεράστια, αλλά η πολιτική και στρατηγική της ωριμότητα παραμένει παιδική. Η άμυνα δεν οικοδομείται με κονδύλια και ευχολόγια, αλλά με κουλτούρα, αποφασιστικότητα και – ναι – με διάθεση αυτοθυσίας. Όπως σωστά είπε ο Δένδιας, η Ευρώπη σήμερα δεν αντέχει να δει φέρετρα σκεπασμένα με σημαία. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια: δεν έχουμε ακόμα αποδεχθεί ότι η ελευθερία και η ειρήνη δεν είναι αυτονόητες, αλλά κερδίζονται και υπερασπίζονται με κόστος.
Η περίπτωση της Ουκρανίας αποδεικνύει ακριβώς αυτό. Εδώ και σχεδόν τρία χρόνια, ο ουκρανικός λαός πολεμά και μάλιστα με τη γενναία οικονομική στήριξη και στρατιωτική στήριξη από την Ευρώπη, αλλά το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενόμενο. Οι Ρώσοι προελαύνουν στην Ουκρανία και το αποτέλεσμα αυτό είναι και απόρροια του λάθος τρόπου που σκέφτεται και δρα η Ευρώπη. Και ο Δένδιας δε μάσησε τα λόγια του: μίλησε για «μάχη μέσω τρίτου». Και είχε δίκιο. Εάν η Ευρώπη δεν μπορεί να στηρίξει ενεργά και αυτόνομα μια τέτοια κρίση, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για στρατηγική αυτονομία.
Το όραμα ενός «ευρωστρατού» παραμένει ευσεβής πόθος. Όπως επισήμανε ο υπουργός, δεν υπάρχει καν κοινό επιτελείο. Ούτε η βασική δομή που θα μπορούσε να στηρίξει μια ευρωπαϊκή αποστολή. Οι Βρυξέλλες λειτουργούν λανθασμένα γιατί στην πράξη έχουν «στρατηγό χωρίς στρατό». Πώς λοιπόν να μιλάμε για επέμβαση στην Ουκρανία; Ο Δένδιας είχε απόλυτο δίκιο να ειρωνευτεί αυτή την ιδέα: όποιος πιστεύει ότι η Ευρώπη μπορεί να επιχειρήσει εκτός των συνόρων της ζει σε άλλο πλανήτη.
Και όμως, μέσα σε αυτόν τον ρεαλισμό, ο Δένδιας δεν αρνείται τη σημασία του ευρωατλαντικού δεσμού. Αντίθετα, τον υπερασπίζεται. Δεν πιστεύει σε ένα «φρούριο Ευρώπη», αλλά σε μια ισχυρή, ώριμη Ευρώπη που συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς να εξαρτάται από αυτές. Αυτή είναι η ώριμη θέση ενός υπεύθυνου πολιτικού – όχι ενός πολιτικάντη που άγεται και φέρεται από τους θεωρούμενους ισχυρούς προς ίδια οφέλη.
Η αλήθεια είναι πικρή αλλά αναγκαία: η Ευρώπη πρέπει να ξαναβρεί το θάρρος της. Να θυμηθεί ότι η άμυνα δεν είναι «έργο εργολάβων», αλλά υπόθεση πολιτών. Όπως είπε ο Δένδιας, η εποχή που πιστεύαμε πως «το Δίκαιο δημιουργεί Ισχύ» έχει τελειώσει. Ζούμε πλέον στην εποχή του «Η Ισχύς επιβάλλει το Δίκαιο». Αν η Ευρώπη δεν το καταλάβει εγκαίρως, θα το πληρώσει ακριβά.
Και σε αυτό, ο Νίκος Δένδιας έχει απόλυτο δίκιο. Μένει να φανεί αν οι θέσεις του θα εισακουστούν.
