Πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο: Γιατί άργησε, γιατί δύσκολα θα είναι αποτελεσματικό

Πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο: Γιατί άργησε, γιατί δύσκολα θα είναι αποτελεσματικό
Ανδρέας Μπελεγρής Ανδρέας Μπελεγρής
Δευτέρα, 05/12/2022 - 07:10

Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα ο άξονας των χωρών που είχε υιοθετήσει κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία είχε αποφύγει να επεκτείνει πλήρως τις κυρώσεις στον ενεργειακό τομέα.

Παρά το εμπάργκο που είχε επιβληθεί στο ρωσικό πετρέλαιο, σε αυτές τις αποφάσεις δεν είχαν ενταχθεί κατά κύριο λόγο οι μεταφορές πετρελαίου από ευρωπαϊκά δεξαμενόπλοια προς τρίτες χώρες, υπό τον φόβο πως η απαγόρευση μεταφορών ρωσικού πετρελαίου θα εκτόξευε τις τιμές του πετρελαίου που προέρχεται από άλλες χώρες.

Αρχικά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου κυρίως τα κράτη μέλη της ΕΕ με προεξάρχουσα τη Γερμανία έμειναν ενεργειακά εκτεθειμένα. Η εξάρτησή τους από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ήταν τόσο ισχυρή που μια εκτεταμένη επέκταση των κυρώσεων στον ενεργειακό τομέα θα ισοδυναμούσε με… αυτοχειριασμό. Ο χρόνος πέρασε και στο μεταξύ εξασφαλίστηκε σε έναν βαθμό η αντικατάσταση της ρωσικής τροφοδότησης με άλλες πηγές τροφοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολύ γρήγορα οι αποθήκες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) φούλαραν πολύ γρήγορα και, σε κάθε περίπτωση, πολύ νωρίτερα από τους χρονικά προσδοκώμενους στόχους.

Επιπλέον, το πρόβλημα της επέκτασης των κυρώσεων ήταν οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ κυρίως. Κάθε ευρωπαϊκή χώρα ήταν διαφορετικά εκτεθειμένη στην Ρωσία ενεργειακά, αλλά και διαφορετικά εκτεθειμένη γεωπολιτικά. Για παράδειγμα από την επιβολή ανώτατου ορίου στα ρωσικά ενεργειακά προϊόντα η Γερμανία κρατούσε και συνεχίζει να κρατά αποστάσεις, σε αντίθεση με τις βαλτικές χώρες που νιώθουν εντελώς ανασφαλείς λόγω της γεωγραφικής γειτνίασής τους με την Ρωσία.

Στο μεταξύ θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην πράξη, από την σκοπιά της Δύσης, η Ρωσία έκανε τα πάντα για να δημιουργήσει προβλήματα τροφοδότησης των κρατών μελών της ΕΕ, κυρίως για το φυσικό αέριο. Η διακοπή των ροών φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 προκάλεσαν σοβαρά ζητήματα στην οικονομία γενικότερα και στη βιομηχανική παραγωγή ειδικότερα, των ευρωπαϊκών χωρών. Οι λόγοι, δε, της διακοπής δεν έπεισαν κανέναν στη Δύση.

Από σήμερα η επιβολή πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο ισοδυναμεί με την απαγόρευση αποστολών ποσοτήτων ρωσικού πετρελαίου σε τρίτες χώρες, όταν οι τιμές του θα υπερβαίνουν το όριο. Πρακτικά από σήμερα οι ναυτιλιακές εταιρείες των χωρών της ΕΕ, της G7 και της Αυστραλίας δεν θα μπορούν να μεταφέρουν πετρέλαιο στην Κίνα ή στην Ινδία, αν αυτό προέρχεται από την Ρωσία και η τιμή του υπερβαίνει τα 60 δολάρια ανά βαρέλι.

Ακόμη η επιβολή πλαφόν σημαίνει ότι από μια ενδεχόμενη αύξηση των τιμών στη διεθνή αγορά η Ρωσία δεν θα επωφεληθεί στο βαθμό που αυτό θα περνάει από το χέρι των χωρών που υπέγραψαν τις νέες αυτές κυρώσεις. Στόχος αυτής της παρενέργειας θα είναι η μείωση των εσόδων της Μόσχας ως εμπόδιο στην περαιτέρω χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία.

Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι η επιτυχία ή η αποτυχία του πλαφόν εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη στάση των τρίτων χωρών. Αν στην πράξη η Ινδία και η Κίνα συντονιστούν με τις αποφάσεις της Δύσης, τότε η απόφαση θα πλήξει σημαντικά την Ρωσία και θα την εξαναγκάσει να συμμορφωθεί με το όριο των 60 δολαρίων ανά βαρέλι.

Ακόμα η επιτυχία του θα εξαρτηθεί και από το κατά πόσο αυστηροί και συχνοί θα είναι οι έλεγχοι στα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο σε τρίτες χώρες. Κάτι τέτοιο όμως, αυτή τη στιγμή, κανείς δεν είναι σε θέση να το εκτιμήσει.