Όπως σημειώνεται σε μελέτη του ΙΟΒΕ για το ΤΜΕΔΕ που παρουσιάστηκε χθες, η ενέργεια αναδεικνύεται σε βασικό πυλώνα επενδύσεων για την περίοδο 2027–2030, με προγραμματισμένα ή ήδη σχεδιασμένα έργα άνω των 3,3 δισ. ευρώ (33% του συνόλου των έργων υποδομής).
Συνολικά, για την τετραετία 2027–2030 προγραμματίζονται έργα υποδομών άνω των 10 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 47% αφορά το οδικό δίκτυο (4,7 δισ.), το 33% ενεργειακά δίκτυα (3,3 δισ.), το 12% σιδηροδρομικά έργα (1,25 δισ.) και το 7% τηλεπικοινωνίες (743 εκατ.).
Την ίδια στιγμή, δρομολογούνται και νέα έργα μέσω ΣΔΙΤ, ενώ παράλληλα καταγράφεται ώθηση από την εφαρμογή μέτρων για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, σε συνέχεια της ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Με βάση τη μελέτη, ο κλάδος των κατασκευών αναμένεται να αποτελέσει βασικό αποδέκτη της επενδυτικής δυναμικής που θα προκύψει την επόμενη τετραετία, τόσο από δημόσια όσο και από ιδιωτικά έργα. Η επίδραση των ενεργειακών παρεμβάσεων εκτιμάται ιδιαίτερα έντονη στον τομέα των οικοδομών, καθώς σημαντικό μέρος των κεφαλαίων θα κατευθυνθεί σε ανακαινίσεις, έργα εξοικονόμησης ενέργειας και τεχνικές υποδομές.
Η χρηματοδότηση των έργων για την περίοδο 2027–2030 αναμένεται να προέλθει από συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, μεταξύ των οποίων το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ και ειδικά εργαλεία χρηματοδότησης έργων ΣΔΙΤ. Η μελέτη σημειώνει ότι η διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης, ιδίως για έργα ενεργειακού χαρακτήρα, θα είναι καθοριστική για τη διατήρηση θετικών ρυθμών ανάπτυξης στον κλάδο.
Η ολοκλήρωση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2026 ενδέχεται να δημιουργήσει ένα «κενό» στην εγχώρια κατασκευαστική δραστηριότητα. Ωστόσο, τονίζει σημαντική ώθηση στην κατασκευαστική δραστηριότητα που σχετίζεται με τα κτίρια μετά το 2026 θα μπορούσαν να δώσουν και οι ανακαινίσεις και ενεργειακές αναβαθμίσεις λόγω της ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής για την πράσινη μετάβαση.
Όπως εκτιμά το ΙΟΒΕ, τα έργα στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και οι πόροι του ΕΣΠΑ 2021–2027 σε συνδυασμό με τις ιδιωτικές επενδύσεις (περιλαμβάνοντας τις επενδύσεις σε κατοικίες) θα κινητοποιήσουν κατά την περίοδο 2025–2026 συνολικά πόρους άνω των 31 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανόμενης και της τραπεζικής χρηματοδότησης. Έτσι οι επενδύσεις σε Κατασκευές, κυρίως στις υποδομές, εκτιμάται ότι θα ενισχύσουν περαιτέρω το μερίδιό τους στο ΑΕΠ την περίοδο 2025-2026.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η αξία παραγωγής του κλάδου των Κατασκευών εκτιμάται ότι έφτασε το 2024 τα 15,7 δισ. ευρώ, έχοντας υπερδιπλασιαστεί από το 2020, όταν είχε διαμορφωθεί σε 7,2 δισ. ευρώ.
Στον κλάδο απασχολούνταν συνολικά 210 χιλ. εργαζόμενοι το 2024, αριθμός που ενισχύθηκε κατά 8,8% έναντι του 2023 (+17 χιλ. εργαζόμενοι), καλύπτοντας ένα μέρος των αυξημένων αναγκών του κλάδου σε εργατικό δυναμικό. Στις δραστηριότητες Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών απασχολούνταν 90 χιλ. άτομα το 2024, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση από το 2020 (+21%).
Οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν το 6,0% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 14,7% το 2007 και 4,0% το 2020, ενώ η απόκλιση για το 2024 σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-27 ήταν 4,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και κτιριακά έργα που έχουν ολοκληρωθεί ανήλθαν το 2023 σε 4.14 δισ. ευρώ. Από το 2019 το μέγεθος των εν λόγω δημόσιων επενδύσεων έχει διπλασιαστεί, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το 2026 θα αυξηθεί περαιτέρω λόγω της υλοποίησης των προγραμματισμένων έργων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Η συνολική αξία των υπογεγραμμένων συμβάσεων έργων του δημοσίου (ανεξαρτήτως προϋπολογισμού –περιλαμβάνονται και μη τεχνικά έργα) αυξήθηκε από 2,3 δισ. ευρώ το 2018 σε 5,3 δισ. ευρώ το 2024. Η υψηλότερη συνολική αξία συμβάσεων έργων σημειώθηκε το 2023 (6,2 δισ. ευρώ), υποχωρώντας στη συνέχεια κατά 14% το 2024.
Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου (με υπογεγραμμένες συμβάσεις) ανήλθε το 2024 σε 13,07 δισ. ευρώ, σημαντικά αυξημένο κατά 6,6% έναντι του προηγούμενου έτους και περίπου διπλάσιο συγκριτικά με τον μέσο όρο της περιόδου 2018-2022. Μαζί με τις προς υπογραφή συμβάσεις, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των εν λόγω κατασκευαστικών ομίλων ανέρχεται σε 17,36 δισ. ευρώ.
