Η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βιώνει τα τελευταία εικοσιτετράωρα έντονες διακυμάνσεις τιμών μέσα στην ίδια μέρα. Η αιτία βρίσκεται στον συνδυασμό έντονης ηλιοφάνειας και ισχυρών μελτεμιών, που οδηγεί σε ταυτόχρονη μέγιστη παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές, την ώρα που η ζήτηση παραμένει χαμηλή. Το βράδυ, όταν σβήνουν τα φωτοβολταϊκά και μπαίνουν σε λειτουργία μονάδες φυσικού αερίου, οι τιμές εκτοξεύονται. Το φαινόμενο εντείνεται από τον καύσωνα που πλήττει τη Νότια και Νοτιοανατολική Ευρώπη, αυξάνοντας τη ζήτηση για κλιματισμό τις βραδινές ώρες. Αντίστοιχες, αλλά μικρότερες μεταβολές παρατηρούνται και σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουγγαρία. Στην Ελλάδα, η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης είναι πιο έντονη, με τις περικοπές πράσινης ενέργειας να φτάνουν σε επίπεδα που μέχρι πέρυσι συναντούσαμε μόνο την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Οι φορείς εκπροσώπησης ΑΠΕ έχουν αρχίσει να αποσύρουν οργανωμένα παραγωγή από το σύστημα, χρησιμοποιώντας πλατφόρμες εικονικών σταθμών (VPP), ώστε να περιορίσουν τις οικονομικές απώλειες από τις αρνητικές τιμές και το υψηλό κόστος αποκλίσεων. Ωστόσο, η έλλειψη συστημάτων αποθήκευσης παραμένει σοβαρό πρόβλημα, καθώς η παραγωγή συχνά ξεπερνά τις δυνατότητες απορρόφησης.

Το Dnews.gr «χαρτογραφεί» μέσα από πέντε ερωτήσεις – απαντήσεις το υφιστάμενο τοπίο που διαμορφώνει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.

1. Γιατί καταγράφονται τόσο μεγάλες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις στις τιμές;

Η Ελλάδα διαθέτει υψηλή διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), κυρίως φωτοβολταϊκών και αιολικών. Τις μεσημεριανές ώρες, ειδικά σε ημέρες με έντονη ηλιοφάνεια και μελτέμια, η παραγωγή από ΑΠΕ υπερκαλύπτει τη ζήτηση, οδηγώντας σε αρνητικές τιμές χονδρικής. Ωστόσο, το βράδυ, όταν «σβήνουν» τα φωτοβολταϊκά, το σύστημα καλύπτει τη ζήτηση με ακριβότερες μονάδες φυσικού αερίου, εκτοξεύοντας την τιμή σε λίγες ώρες.

2. Γιατί οι διακυμάνσεις είναι πιο έντονες στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες;

Η ελληνική αγορά ενέργειας παρουσιάζει μεγαλύτερη ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, λόγω του κορεσμού του δικτύου από έργα ΑΠΕ χωρίς αντίστοιχη ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης, όπως οι μπαταρίες. Αυτό σημαίνει ότι, παρότι υπάρχει περίσσεια ενέργειας το μεσημέρι, δεν μπορεί να αποθηκευτεί για χρήση το βράδυ, δημιουργώντας ακραίες τιμολογιακές αιχμές.

3. Τι ρόλο παίζει ο καιρός και η εποχικότητα;

Οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού αυξάνουν δραματικά τη ζήτηση για κλιματισμό, κυρίως τις βραδινές ώρες, όταν η ηλιακή παραγωγή μηδενίζεται. Ο συνδυασμός καύσωνα, χαμηλής υδροηλεκτρικής παραγωγής και περιορισμένων εναλλακτικών πηγών οδηγεί σε «spikes» τιμών. Παράλληλα, η φετινή ισχυρή ηλιοφάνεια και τα μελτέμια αυξάνουν την παραγωγή ΑΠΕ την ημέρα, διευρύνοντας τις διαφορές.

4. Γιατί δεν αξιοποιείται όλη η πράσινη ενέργεια που παράγεται;

Η υπερπροσφορά ΑΠΕ, σε συνδυασμό με τον κορεσμό του δικτύου, οδηγεί σε περικοπές παραγωγής. Φέτος, μόνο τον Αύγουστο, έχουν απορριφθεί δεκάδες Γιγαβατώρες πράσινης ενέργειας, ποσοστά αντίστοιχα με μήνες χαμηλής κατανάλωσης, όπως ο Απρίλιος. Οι περικοπές ξεκίνησαν νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά και αναμένεται να ξεπεράσουν το 10% της συνολικής παραγωγής, πλήττοντας τα έσοδα των παραγωγών.

5. Ποιες είναι οι λύσεις για τη σταθεροποίηση των τιμών;

Η βασική απάντηση είναι η αποθήκευση ενέργειας, μέσω μπαταριών ή άλλων τεχνολογιών, ώστε η φθηνή ή αρνητικής τιμής ενέργεια της ημέρας να αξιοποιείται το βράδυ. Επιπλέον, απαιτούνται επενδύσεις σε δίκτυα μεταφοράς και καλύτερη διασύνδεση με τις γειτονικές χώρες, ώστε να εξάγεται το πλεόνασμα ΑΠΕ και να μειώνονται οι ανάγκες για ακριβή θερμική παραγωγή. Χωρίς αυτές τις παρεμβάσεις, οι ακραίες διακυμάνσεις και οι αυξήσεις στις τιμές θα συνεχιστούν.