Η ακρίβεια δεν είναι, βεβαίως, μόνο ελληνικό φαινόμενο. Δεν είναι, δεύτερο, ούτε μόνο ούτε -πλέον- κύρια ένα εισαγόμενο φαινόμενο. Τρίτο, δεν είναι ένα φυσικό, στοιχειακό φαινόμενο, κάτι σαν μια καταιγίδα που δεν γίνεται να αντιμετωπισθεί και, απλά, είσαι υποχρεωμένος να περιμένεις να περάσει. Ούτε, πάλι, είναι ένα ουδέτερο φαινόμενο: Αναδιανέμει πλούτο. Όσο αντέχει η κατανάλωση, παραγωγοί και εμπόριο αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων και τα κέρδη, αυξάνοντας τα ποσοστά κέρδους είτε διατηρώντας τα ίδια ποσοστά επί των νέων, αυξημένων τιμών βάσης -οπότε πάλι αυξάνεται η μάζα, το απόλυτο μέγεθος των κερδών τους.

Έχουμε πληθωρισμό κερδών;

Συμβαίνει στις καλύτερες γειτονιές του κόσμου. Τα πραγματικά κέρδη αυξάνονται ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώνονται στις ΗΠΑ -έγραφε στους Financial Times ένας υπεράνω υποψίας οικονομολόγος, ο Πολ Ντόνοβαν, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Global Wealth Management. Και η Κριστίν Λαγκάρντ επανειλημμένα (τελευταία φορά πριν δέκα ημέρες, στις 5 Ιουνίου) επικριτικά έχει δηλώσει ότι σε αρκετούς τομείς οι ευρωπαϊκές εταιρείες όχι μόνο πέρασαν το σύνολο του αυξημένου κόστους των πρώτων υλών στις τιμές των προϊόντων τους αλλά, επιπλέον, αρκετές από αυτές βρήκαν την ευκαιρία μέσα στην αναμπουμπούλα να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους τους.

Ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό κάνει μια επιθετική αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής της, ενισχύοντας τις υφεσιακές τάσεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες και ρισκάροντας να μην επιτευχθούν οι στόχοι της κλιματικής αλλαγής γιατί δυσχεραίνονται οι απαιτούμενες επενδύσεις, η κερδοσκοπία παίζει ανάποδα: Κάνει πάρτι και τροφοδοτεί τον πληθωρισμό.

Η αύξηση των περιθωρίων κέρδους καθυστερεί τη μείωση του πληθωρισμού -λέει ο Π. Κρίστιανσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Δανίας. Στην αύξηση των κερδών οφείλεται το μεγάλο μέρος του πληθωρισμού αυτή τη διετία, λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φ. Λέιν. Στην αύξηση των κερδών οφείλονται τα δύο τρίτα του πληθωρισμού το 2022 – λέει η Μ. Κούζιν, του Bloomberg.

Έχουμε πληθωρισμό απληστίας.

Η Ελλάδα υποφέρει από αυτόν περισσότερο απ’ ότι άλλες χώρες. Ίσως επειδή καθ’ ημάς μεγάλο μέρος της βιομηχανίας, του λιανεμπορίου, το εισαγωγικό και χονδρικό εμπόριο, ήδη πριν την τελευταία πληθωριστική άνοδο είχαν (κακο)μάθει να δουλεύουν με υψηλά ποσοστά κέρδους, τέτοια που δεν υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που τα τρόφιμα κι άλλα είδη λαϊκής κατανάλωσης είναι ακριβότερα στην Αθήνα παρά στο Μόναχο ή άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, παρότι σε εκείνες μπορεί να υπάρχουν υψηλότεροι μισθοί, ακριβότεροι συντελεστές κόστους -κι ας μην ξεχνάμε, ασύγκριτα μικρότερη φοροδιαφυγή. Διότι στην Ελλάδα ο ανταγωνισμός είναι ισχνός όταν δεν είναι virtual.

Εξαιτίας του πληθωρισμού πάνω σε ήδη υπερβολικά υψηλές τιμές, αυξάνονται πολλαπλάσια από αλλού τα περιθώρια κέρδους. Αυτά γίνονται μαγνήτης προσέλκυσης ξένων κερδοσκοπικών κεφαλαίων: Που φτιάχνουν μια θυγατρική στην Ελλάδα (για να μην επωμισθούν τον κίνδυνο χώρας), παίρνουν δάνεια από κάποια ελληνική τράπεζα και αγοράζουν ακίνητα μεγάλης απόδοσης ή λειτουργούσες ελληνικές επιχειρήσεις που δουλεύουν με διεθνώς υψηλά περιθώρια κέρδους. Αυτό, δηλαδή, που η απελθούσα κυβέρνηση το λέει «προσέλκυση επενδύσεων» και δηλώνει υπερήφανη για το λαμπρό επίτευγμα.

Εξαιτίας του πληθωρισμού, παράλληλα, γίνεται μια μεγάλη αναδιανομή εισοδήματος, από τους φτωχότερους στον πλούτο. Πρώτο, μέσω του μηχανισμού ενίσχυσης των κερδών. Δεύτερο, μέσω της διαφορικής επίδρασης του πληθωρισμού στα εισοδήματα. Ο πληθωρισμός των φτωχών -εξηγεί η ΕΚΤ- είναι πολύ μεγαλύτερος από τον πληθωρισμό των πλουσίων, χάσμα που σήμερα είναι το μεγαλύτερο μετά το 2006. Με πληθωρισμό 2,8% τον Μάιο, οι τιμές στα τρόφιμα αυξήθηκαν 11,6%, στα ρούχα-παπούτσια 11,8%, σε υγεία- φάρμακα 7,8%. Ο πληθωρισμός πλήττει δυσανάλογα τους φτωχότερους επειδή αυτοί δαπανούν πολύ μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος για να καλύψουν άμεσες ανάγκες. Οι ανισότητες διευρύνονται.

Στη Γαλλία, προ ημερών, η κυβέρνηση φώναξε τους μεγαλοεπιχειρηματίες τροφίμων και τους έδωσε εντολή να περιορίσουν τα κέρδη τους. Και, επειδή δεν είναι σίγουρη ότι θα το κάνουν, άπλωσε κι ένα ευρύ κρατικό δίχτυ καθημερινής επιτήρησης της αγοράς. Στην Ελλάδα, με τα «καλάθια του νοικοκυριού» και τα προεκλογικά market pass, έγιναν όλα όσα πρέπει για να αποφευχθεί οποιοσδήποτε έλεγχος στις τιμές. Ίσως για καλό μας. Για να μην μειωθούν τα υπερκέρδη, ώστε να συνεχιστεί ορμητικά το trickle down…
(Ο Κώστας Καλλίτσης είναι δημοσιογράφος- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την "Καθημερινή" της Κυριακής)