Η περιοχή ταυτόχρονα με τις σοβαρές αναπτυξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει, διαθέτει αξιόλογες δυνατότητες που απαιτούν ολοκληρωμένη αξιοποίηση. Σάμος, Ικαρία και Φούρνοι έχουν ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που, με στρατηγικό σχεδιασμό, μπορούν να οδηγήσουν σε σταθερή οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη, επισημαίνεται σε δελτίο Τύπου της Προεδρίας της Κυβέρνησης.
Ταυτόχρονα, η τοπική οικονομία δείχνει ενθαρρυντικά σημάδια ανάκαμψης με την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από το 2020, ενώ η παραγωγικότητα εργασίας παρουσιάζει ανοδική πορεία. Αξιοσημείωτο είναι ότι η μισθωτή απασχόληση έφτασε το 2023 κοντά στα επίπεδα του 2018, ενώ η ανεργία παραμένει χαμηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή αφορούν τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και δικτύων, την αποτελεσματική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου και τη βιώσιμη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Κρίσιμη είναι η ανάγκη για βελτίωση της τουριστικής ανταγωνιστικότητας και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, καθώς επίσης και για την ανάσχεση της δημογραφικής γήρανσης με τη διατήρηση νέων στο νησί.
Ακόμη, μέσω της συνεργασίας της κυβέρνησης, της Περιφέρειας και των τοπικών φορέων, η περιοχή θα μπορέσει να αναδείξει καλύτερα τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και να ακολουθήσει μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική που θα είναι κτήμα της τοπικής κοινότητας και θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της. Ειδικά για τα νησιά, όπως είχε την ευκαιρία να ανακοινώσει ο Θ. Κοντογεώργης, μπορούμε πλέον να αξιοποιήσουμε σημαντικούς πόρους από το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων για να χρηματοδοτήσουμε έργα για την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, αλλά και δράσεις για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για αυτοκατανάλωση σε νοικοκυριά, αγρότες και επιχειρήσεις.
Με ενιαίο σχεδιασμό, στοχευμένες πολιτικές και αξιοποίηση των φυσικών πλεονεκτημάτων, η Σάμος, η Ικαρία και οι Φούρνοι έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα και ποιοτικές ευκαιρίες απασχόλησης, ιδιαίτερα για τις νέες γενιές, συμβάλλοντας περαιτέρω στη συνολική ανάπτυξη της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης Σάμου
Το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης Σάμου αποτελεί μια κοινή δέσμευση συνεργασίας για τις προτεραιότητες της περιοχής. Ένα συνολικό σχέδιο 1,038 δισ. ευρώ που περιλαμβάνει υποδομές και πολιτικές με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, καθώς και ενδεικτικές παρεμβάσεις που προτεραιοποιήθηκαν και απαιτούν μεγαλύτερη ωρίμαση για την υλοποίησή τους το επόμενο διάστημα και τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων.
Για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας της Σάμου προχωρούν έργα υποδομών που θα βελτιώσουν τη θέση της περιοχής στον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας. Στο αεροδρόμιο της Σάμου, ένα από τα 13 Περιφερειακά Παραχωρημένα Αεροδρόμια, εκτελούνται εργασίες, συνολικού προϋπολογισμού 11 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με σκοπό την προσαρμογή του με τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφαλείας της Αεροπορίας (EASA). Οι εργασίες βρίσκονται στο στάδιο περάτωσής τους, με το έργο να αναμένεται να παραδοθεί με το νέο έτος. Στις οδικές υποδομές είναι σε πλήρη εξέλιξη οι εργασίες για την παράκαμψη του δρόμου Πυθαγορείου-Χώρας Σάμου με πόρους σχεδόν 20 εκατ. ευρώ, ενώ τρέχει από την Περιφέρεια ο διαγωνισμός για την εθνική οδό Σάμος-Καρλόβασι. Επιπλέον, μέσω των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στους Δήμους Δυτικής και Ανατολικής Σάμου, έχουν εξασφαλιστεί πόροι 15.850.000 και 16.100.000 αντίστοιχα, με σκοπό την προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας εντός των οικισμών.
Στον τομέα της ενέργειας, πρόκειται να κινητοποιηθούν 1,775 δισ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο που διατίθεται μόνο στην Ελλάδα και εστιάζεται στα νησιά της χώρας, με στόχο την απανθρακοποίηση των ηλεκτρικών συστημάτων τους. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η ηλεκτρική διασύνδεση των νήσων του ΒΑ Αιγαίου με το Ηπειρωτικό Σύστημα και το ΚΥΤ Νέας Σάντας, ύψους 1,245 δισ. ευρώ. Το έργο αφορά τη διασύνδεση του Βορειοανατολικού Αιγαίου με το ΕΣΜΗΕ και περιλαμβάνει οχτώ αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα, μεταξύ των οποίων αυτό της Σάμου (Φούρνων-Θύμαινας).
Ενώ στον πρωτογενή τομέα έχουν καταβληθεί περίπου 21 εκατ. ευρώ σε 4.309 δικαιούχους μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης καταβάλλεται -μέχρι το τέλος του έτους- έκτακτη προσωρινή στήριξη ρευστότητας στους γεωργούς της Π.Ε. Σάμου που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές στη μελισσοκομία, στα αμπέλια οινοποιίας και επιτραπέζια, στα αμύγδαλα και τα αχλάδια. Το εμβληματικό έργο του φράγματος Καρβούνη χαρακτηρίστηκε ως εθνικού επιπέδου και ανέλαβε την υλοποίησή του το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Για την ωρίμαση του έργου προετοιμάζονται τα τεύχη του διαγωνισμού για να ανατεθεί η σχετική μελέτη. Η κατασκευή του αλιευτικού καταφυγίου της Αγίας Παρασκευής, προϋπολογισμού 2.264.500 ευρώ μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ βρίσκεται ήδη σε διαδικασία υλοποίησης, ενώ έχουν ολοκληρωθεί τα αλιευτικά καταφύγια των Φούρνων, Ηραίου και Μαραθόκαμπου, συνολικού προϋπολογισμού 7,3 εκατ. ευρώ.
Κορυφαίας σημασίας για τη Σάμο είναι τα ζητήματα διαχείρισης υδάτων και προστασίας οικοσυστημάτων. Σε εξέλιξη είναι η εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και Σχεδίου Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 της Περιφερειακής Ενότητας Σάμου, που προβλέπει την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας και πρόβλεψη αντίστοιχων όρων και περιορισμών στις χρήσεις γης και στην άσκηση δραστηριοτήτων. Επίσης, στο στάδιο της οριστικοποίησης βρίσκεται η πρώτη Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΚΠ) που αφορά το Υδατικό Διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου.
Στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, υλοποιείται με 3,6 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ η αναβάθμιση της υπάρχουσας Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων για την εξυπηρέτηση των οικισμών Χώρας, Ποτοκακίου και Μυτιληνιών. Για την αντικατάσταση του κεντρικού καταθλιπτικού δικτύου μεταφοράς λυμάτων της πόλης Σάμου μετά την διάλυση της αρχικής εργολαβίας, αναμένεται η ολοκλήρωση της ανάθεσης στον δεύτερο προσφέροντα και η επανέναρξη των εργασιών τον Σεπτέμβριο με ορίζοντα ολοκλήρωσης του έργου εντός του 2026. Για την αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) στις θέσεις «Αγκαθότοπος», «Αργιουλάκι» και «Καταφύγι» των Δημοτικών Ενοτήτων Ευδήλου, Ραχών και Αγίου Κηρύκου αναμένεται η δημοπράτηση έργου 4 εκατ. ευρώ έως το τέλος του έτους. Για την επίλυση του ζητήματος μεταφοράς των αποβλήτων της Ικαρίας, δημοπρατείται επιπλέον έως τέλος του έτους έργο 2,1 εκατ. ευρώ έργο μεταφοράς των αστικών αποβλήτων του Δήμου Ικαρίας και διάθεσή τους σε ΧΥΤΑ Χίου και Σάμου για 4 έτη.
Άμεσα αναμένεται η κατάθεση φακέλου στη Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ του εμβληματικού έργου προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ για την κατασκευή Μονάδας Ανάκτησης Ανακύκλωσης Βορείου Αιγαίου στη θέση «Καμάρα». Επιπλέον έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση 3,45 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Αλληλεγγύης για την αποκατάσταση της λειτουργίας Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων στο Βαθύ, ώστε να ολοκληρωθεί ο βιολογικός τής πόλης και να σταματήσει η ταλαιπωρία κατοίκων και επισκεπτών. Το έργο αναμένεται να προκηρυχθεί στο τέλος Ιουλίου 2025. Αντίστοιχα, αναμένεται η ένταξη στο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας σειράς σημαντικών έργων, μεταξύ των οποίων η αντικατάσταση του υφιστάμενου βαρυτικού αγωγού μεταφοράς λυμάτων στην πόλη της Σάμου (1 εκατ. ευρώ), αναβάθμιση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων οικισμού Κοκκαρίου (2,7 εκατ. ευρλω), και οικισμού Πυθαγορείου (2,9 εκατ. ευρώ).
Στον χωροταξικό σχεδιασμό εκπονούνται τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια στους Δήμους Ανατολικής και Δυτικής Σάμου, τα οποία με την ολοκλήρωσή τους θα ορίσουν τις χρήσεις γης, τους όρους δόμησης και μέτρα για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Επίσης, εκτελούνται έργα για την ενίσχυση της πυροπροστασίας κατοικημένων περιοχών με περιαστικά δάση στους Δήμους Ανατολικής και Δυτικής Σάμου.
Για την ενίσχυση των ψηφιακών διασυνδέσεων ολοκληρώθηκαν οι μελέτες εφαρμογής και αναμένεται έως τέλος του έτους η τοποθέτηση των access points για τη λειτουργία ασύρματων σημείων πρόσβασης WiFi (Hotspots). Στην Περιφερειακή Ενότητα Σάμου θα εγκατασταθούν σε 30 σημεία πρόσβασης 45 access points συνολικά. Συγκεκριμένα, στον Δήμο Ανατολικής Σάμου θα εγκατασταθούν 34 access points σε 15 σημεία και στον Δήμο Δυτικής Σάμου 11 access points σε 5 σημεία. Παράλληλα, έχουν ενταχθεί έργα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των δήμων Ανατολικής και Δυτικής Σάμου.
Στον τομέα του πολιτισμού, εξασφαλίστηκαν εθνικοί πόροι 7,5 εκατ. ευρώ για την στερέωση και αποκατάσταση του Ιερού Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Καρλόβασι Σάμου και το Υπουργείο Πολιτισμού προετοιμάζει την υλοποίησή του. Παράλληλα, εκτελούνται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σημαντικά έργα για την ανάδειξη του Παλαιοχριστιανικού Κοιμητηρίου στη «Γλυφάδα» του Πυθαγορείου, καθώς και για την αποκατάσταση του Ιερού Ναού των Άη Γιαννάκηδων. Μέσω του νέου ΕΣΠΑ σχεδιάζεται η ανακαίνιση και ο εκσυγχρονισμός του Αρχαιολογικού Μουσείου Βαθέος και η στερέωση του Κάστρου Πυθαγορείου.
Για την αποκατάσταση από τις φυσικές καταστροφές που προκλήθηκαν στη Σάμο από τον σεισμό της 30ης Οκτωβρίου 2020, έχει χορηγηθεί στη Σάμο κρατική αγωγή συνολικού ύψους που αγγίζει τα 10 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει ποσά που διατέθηκαν στο πλαίσιο της πρώτης αρωγής (έναντι στεγαστικής συνδρομής), για την προσωρινή στέγαση των πληγέντων, καθώς και για τους σκοπούς της στεγαστικής συνδρομής (της επισκευής, της ανακατασκευής και της αποκατάστασης των πληγέντων κτηρίων). Στο πλαίσιο της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής (ΚΕΚΑ), σε συνεργασία με τα Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, εγκρίνεται έκτακτη χρηματοδότηση προς ΟΤΑ για την αποκατάσταση ζημιών σε δίκτυα και υποδομές μετά από φυσικές καταστροφές. Για την Π.Ε. Σάμου οι εγκρίσεις ανέρχονται σε 9.524.288 ευρώ και αφορούν την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και τους Δήμους Ανατολικής και Δυτικής Σάμου.
Επιπλέον: στο πλαίσιο της κρατικής ανταπόκρισης στη μεταναστευτική κρίση, εφαρμόζεται ένα συνεκτικό σχέδιο, με συνέπεια, σχέδιο και σεβασμό στις τοπικές ανάγκες, υλοποιούνται επενδύσεις σε υποδομές που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή και διασφαλίζουν συνθήκες φιλοξενίας συμβατές με τις αρχές του κράτους δικαίου. Πρόκειται να υλοποιηθούν παρεμβάσεις για την κοινωνική ένταξη των δικαιούχων διεθνούς και προσωρινής προστασίας μέσω του προγράμματος HELIOS+, ύψους 5,1 εκατ. ευρώ για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Ειδική μέριμνα αποδίδεται στην παροχή υπηρεσιών παιδικής προστασίας με τη σύναψη νέας προγραμματικής σύμβασης, ύψους 2.677.297 ευρώ, εντός των Ασφαλών Περιοχών (SA) που λειτουργούν στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ), συμπεριλαμβανομένης αυτής της Σάμου.
Για την ενίσχυση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τη διευκόλυνση των φοιτητών εγκρίθηκε η αγορά οικοπέδου για την κατασκευή φοιτητικής εστίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο Καρλόβασι Σάμου με συνολικό προϋπολογισμό 600.000 ευρώ. Η εστία αναμένεται να εξυπηρετήσει 115 φοιτητές.
Στον τομέα του τουρισμού, έχει υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Τουρισμού και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για τη σύσταση οργανισμού διαχείρισης και προώθησης προορισμού. Στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν το 2024 κατά 32,6% και οι τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 40,1%. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υλοποιούνται κρίσιμα έργα για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων στον χώρο του τουρισμού, αλλά και για την διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με στόχο την διαφοροποίηση και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
Στον τομέα υγείας ολοκληρώθηκε πρόσφατα η επισκευή και ανακαίνιση των νοσηλευτικών μονάδων παθολογικής και καρδιολογικής κλινικής στο νοσοκομείο της Σάμου, άμεσα ολοκληρώνεται και η αντίστοιχη ανακαίνιση στο νοσοκομείο της Ικαρίας. Επιπλέον, έχουν εξασφαλιστεί πόροι για την προμήθεια ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Για την ενίσχυση του προσωπικού, χορηγούνται σε σύνολο υπηρετούντων ιατρών του Ε.Σ.Υ οικονομικά κίνητρα προσέλκυσης και παραμονής σε άγονες και απομακρυσμένες περιοχές, μεταξύ των οποίων είναι η Σάμος και η Ικαρία.
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας εκτελεί ένα διευρυμένο οικιστικό πρόγραμμα στη Σάμο με την κατασκευή τριών συγκροτημάτων κατοικιών με συνολικά 39 διαμερίσματα σε Καρλόβασι και Βαθύ που αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2026.
Για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, τέλος, υπογράφτηκε πρόσφατα από τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργών Οικονομικών, κ. Παπαθανάση, η διεύρυνση του Ταμείου Χαρτοφυλακίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και σε νησιά με έως 3.100 κατοίκους στις Περιφέρειες Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης, που εμπίπτουν στο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027. Η επέκταση ενισχύει την πρόσβαση των νησιωτικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, με έμφαση στην πράσινη και βιώσιμη επιχειρηματικότητα, προσφέροντας στις επιχειρήσεις των νησιών πρόσβαση σε ένα ευρύτερο και πιο ολοκληρωμένο φάσμα χρηματοδοτικών εργαλείων για την υποστήριξη του πράσινου μετασχηματισμού τους.
Στο κυβερνητικό κλιμάκιο που βρέθηκε σήμερα στην Σάμο συμμετείχαν οι Λ. Μενδώνη, υπουργός Πολιτισμού, Θ. Κοντογεώργης, υφυπουργός στον πρωθυπουργό, Σ. Βολουδάκη, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, K. Kατσαφάδος, υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Κ. Οικονόμου, γγ Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, Α. Αγγελής, γγ Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ε. Μπακογιάννης, γγ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Κ. Μπαγινέτας, γγ Αγροτικής Πολιτικής Και Διεθνών Σχέσεων, Μ. Κουτουλάκης, γγ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και Π. Καμπούρης, γγ Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών Και Κρατικής Αρωγής. Στην εκδήλωση συμμετείχαν, επίσης, ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας ΠΕ Σάμου, Χ. Στεφανάδης, ο Περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, Κ. Μουτζούρης, ο δήμαρχος Ανατολικής Σάμου, Π. Παπαγεωργίου, ο δήμαρχος Δυτικής Σάμου, Θ. Παπαθεοφάνους, καθώς και φορείς της περιοχής.
