Η εξέλιξη αυτή κάθε άλλο παρά εξέπληξε, καθώς το υψηλότερο ενεργειακό κόστος έκανε εκατομμύρια Ευρωπαίους να αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες παραμένουν ανένδοτες στο ότι η μετάβαση πρέπει να γίνει όπως έχει προγραμματιστεί. Ή σχεδόν.
Αυτή την άνοιξη, ο κυβερνητικός συνασπισμός στη Γερμανία πρότεινε ένα νομοσχέδιο με στόχο τη σταδιακή κατάργηση των συστημάτων θέρμανσης με φυσικό αέριο και την αντικατάστασή τους με ηλεκτρικά που αντλούν ενέργεια από πηγές όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.
Η πρόταση προκάλεσε διαμαρτυρίες σε περιοχές της Γερμανίας, καθώς οι πολίτες αρνήθηκαν να επωμιστούν το κόστος της μετασκευής των σπιτιών και των οικιστικών κτιρίων με συστήματα αντλιών θερμότητας.
Τελικά, το γερμανικό κοινοβούλιο ενέκρινε την περασμένη εβδομάδα μια αποδυναμωμένη εκδοχή της πρότασης σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης.
Εν τω μεταξύ, νωρίτερα φέτος, η Πολωνία κατέθεσε αγωγή κατά της ΕΕ σχετικά με ορισμένες από τις πολιτικές των Βρυξελλών για το κλίμα, υποστηρίζοντας ότι αυτές θα επιβάρυναν αφόρητα τους πολίτες της.
Μία από αυτές τις πολιτικές ήταν η σχεδιαζόμενη απαγόρευση των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης από το 2035, η οποία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα για τη μετάβαση σε ένα μέλλον με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
«Ο επίμαχος κανονισμός επιβάλλει υπερβολικές επιβαρύνσεις που συνδέονται με τη μετάβαση προς την κινητικότητα μηδενικών εκπομπών στους ευρωπαίους πολίτες, ιδίως στους λιγότερο εύπορους, καθώς και στον τομέα των ευρωπαϊκών αυτοκινητοβιομηχανιών», δήλωσε η Πολωνία.
Η κεντροευρωπαϊκή χώρα καταφέρθηκε επίσης κατά των εθνικών στόχων μείωσης των εκπομπών, λέγοντας ότι αυτοί θα υπονομεύσουν την ενεργειακή της ασφάλεια. Η Πολωνία εξαρτάται σε συντριπτικό βαθμό από τον άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Γερμανία, παρ' όλες τις προσπάθειές της να μειώσει την εξάρτησή της από τους υδρογονάνθρακες, αύξησε επίσης πρόσφατα την εξάρτησή της από τον άνθρακα: η εταιρεία κοινής ωφέλειας RWE άρχισε πρόσφατα να διαλύει ένα αιολικό πάρκο προκειμένου να επεκτείνει ένα λιγνιτωρυχείο άνθρακα, αφού η κυβέρνηση έκλεισε τους τρεις τελευταίους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Γερμανίας.
Η Γαλλία αντιτίθεται επίσης σε ορισμένες νέες πολιτικές για το κλίμα που προωθούνται από τις Βρυξέλλες, και συγκεκριμένα σε κανόνες που αφορούν τα επίπεδα εκπομπών καυσαερίων, μαζί με άλλα επτά κράτη μέλη. Σε αυτά περιλαμβάνονται και πάλι η Πολωνία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Ρουμανία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Σλοβακία.
«Αυτοί οι νέοι κανόνες θα εκτρέψουν τις επενδύσεις της βιομηχανίας από την επίτευξη της καθαρής μηδενικής μεταβατικής πορείας», δήλωσαν οι οκτώ.
Οι πολίτες θέλουν δράση για την κλιματική αλλαγή, αλλά όχι να αναλάβουν το κόστος
Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτά τα κράτη μέλη είναι ότι το κόστος της μετάβασης στο καθαρό μηδέν έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αισθητό από τους πολίτες τους. Δεδομένου ότι καμία λογική κυβέρνηση δεν θα διακινδύνευε τις πιθανότητες επανεκλογής της εξοργίζοντας την πλειοψηφία των ψηφοφόρων, αναζητούν τώρα τρόπους για να επιβραδύνουν αυτές τις πολιτικές για το κλίμα ή να τις καταργήσουν εντελώς.
Όπως το έθεσε το Bloomberg σε πρόσφατη έκθεσή του, «οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι θέλουν να αναλάβουν δράση για την κλιματική αλλαγή, καθώς οι καύσωνες, οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες καθιστούν ολοένα και σαφέστερες τις επιπτώσεις των εκπομπών - αλλά είναι απρόθυμοι να αναλάβουν το κόστος της μετάβασης σε λιγότερο ρυπογόνα τεχνολογία».
Παρά την αυξανόμενη λαϊκή αντίθεση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε αυτή την εβδομάδα για την αύξηση των στόχων για την ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα, στοχεύοντας πλέον να παράγει πάνω από το 42% της ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική, ηλιακή και άλλες πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης ταχύτερες διαδικασίες αδειοδότησης για νέες αιολικές και ηλιακές εγκαταστάσεις.
Η ψηφοφορία ήρθε εν μέσω προειδοποιήσεων από προγραμματιστές αιολικών και ηλιακών εγκαταστάσεων στο μπλοκ ότι το υψηλότερο κόστος πρώτων υλών και δανεισμού θέτει σε κίνδυνο τα έργα τους. Η δανέζικη Orsted έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου νωρίτερα φέτος, αν και επικεντρώθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, ζητώντας περισσότερες κρατικές επιδοτήσεις.
Αρκετοί κατασκευαστές ηλιακών συστημάτων στην ΕΕ, από την πλευρά τους, προειδοποίησαν ότι τα φθηνά κινεζικά πάνελ υπονομεύουν τη δική τους κερδοφορία χάρη στις γενναιόδωρες επιδοτήσεις από το Πεκίνο και το φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση φιλοδοξεί να κατασκευάσει 30 GW τεχνολογίας ηλιακής ενέργειας στο εσωτερικό της μέχρι το 2030.
Στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διπλασίασε τις φιλοδοξίες μετάβασης, χτυπώντας την Κίνα για τις «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές» της, οι οποίες «επηρέασαν την ηλιακή μας βιομηχανία».
Τόνισε επίσης τα σχέδια της ΕΕ να προχωρήσει σε τοπικό επίπεδο όσον αφορά τις αλυσίδες εφοδιασμού για τη μετάβαση, δηλώνοντας ότι «από την αιολική ενέργεια έως τον χάλυβα, από τις μπαταρίες έως τα ηλεκτρικά οχήματα, η φιλοδοξία μας είναι απολύτως σαφής: Το μέλλον της βιομηχανίας καθαρής τεχνολογίας μας πρέπει να γίνει στην Ευρώπη».
Το πρόβλημα με αυτή την ιδέα, όπως καταδεικνύεται από το κινεζικό πρόβλημα των κατασκευαστών ηλιακής ενέργειας, είναι ότι το κόστος ανάπτυξης τεχνολογίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα στην Ευρώπη είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στην Κίνα. Αυτό σημαίνει, με τη σειρά του, ότι η τιμή για τη μετάβαση θα είναι επίσης υψηλότερη αν η ΕΕ συνεχίσει να ακολουθεί το δρόμο της τοπικής παραγωγής.
Ενώ η ιδέα της τοπικής παραγωγής έχει σίγουρα πολύ νόημα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καθυστερήσει απελπιστικά για το πάρτι, με την Κίνα να έχει ουσιαστικά τον έλεγχο των αλυσίδων εφοδιασμού χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό για τις κλιματικές φιλοδοξίες των Βρυξελλών. Η τοπική παραγωγή και η εξάλειψη των κινεζικών πρώτων υλών και εξαρτημάτων θα καθυστερήσει τη μετάβαση πέρα από τους στόχους που ισχύουν σήμερα. Από την άλλη πλευρά, η εγκατάλειψη και η μετάβαση στην Κίνα είναι εντελώς δυσάρεστη για τα περισσότερα μέλη της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αυτό φέρνει την ΕΕ σε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει να ξεκλέψει τα συμφέροντα πάρα πολλών ενδιαφερομένων μερών -και να διοχετεύσει περισσότερες επιδοτήσεις στη μετάβαση, παρόλο που η ενεργειακή κρίση τρώει τα φορολογικά έσοδα, καθώς οι επιχειρήσεις συρρικνώνουν τις δραστηριότητές τους.
