Στο επίκεντρο του ΕΣΑΗ βρίσκεται ο κίνδυνος στρέβλωσης του ανταγωνισμού, καθώς κάνει λόγο για ρυθμίσεις που περιορίζουν τον ανταγωνισμό στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού.
Ο Σύνδεσμος των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών επισημαίνει ότι οι αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού και ειδικότερα της Αγοράς Εξισορρόπησης ευνοούν τις μεγάλες υδροηλεκτρικές μονάδες που διαθέτει μόνο η ΔΕΗ, στρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό ενώ παράλληλα εκτιμά ότι δημιουργεί μια συνεχή αναστάτωση στην αγορά που αναμένεται να διατηρηθεί έως το τέλος της δεκαετίας. Και αυτό, όπως αναφέρει αφού προωθεί αλλαγές που θα χρειαστούν τουλάχιστον μια τριετία για να εφαρμοστούν και η ολοκλήρωση τους θα συμπέσει με τις αλλαγές που αναμένεται να υιοθετήσει η ΕΕ στον αλγόριθμο EUPHEMIA για την υλοποίηση συνβελτιστοποίησης στην αγορά επόμενης ημέρας και την αγορά εφεδρειών.
Ειδικότερα στην επιστολή του προς τη ΡΑΑΕΥ στο πλαίσιο της σχετικής διαβούλευσης ο ΕΣΑΗ αντιτίθεται κατηγορηματικά με την πρόταση για τρεις λόγους:
- Η εισήγηση του ΑΔΜΗΕ για μια τέτοια δομική αλλαγή της αγοράς δεν συνοδεύεται από σχετική Ανάλυση Κόστους-Οφέλους (Cost-Benefit Analysis - CBA), η οποία θα τεκμηρίωνε την αναγκαιότητα και την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων ρυθμίσεων.
- Η διάσπαση της συν βελιστοποίησης και η υποβολή προσφορών σε επίπεδο χαρτοφυλακίου αντί του έως τώρα unit-based θα ενισχύσει τη δύναμη αγοράς της δεσπόζουσας επιχείρησης (ΔΕΗ) και θα στρεβλώσει τον ανταγωνισμό.
- Θα δημιουργηθεί μία διαρκής και μακροχρόνια αναταραχή στη λειτουργία της αγοράς λόγω των συνεχών και επικαλυπτόμενων επικείμενων αλλαγών της μείωση της ευελιξίας στον προγραμματισμό της λειτουργίας των μονάδων.
Ο ΕΣΑΗ στην επιστολή του υπενθυμίζει πως η αναθεώρηση της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού από την ΕΕ (ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2024) πέραν του ότι επιβεβαίωσε την οριακή τιμολόγηση ως τη βασική αρχή του target model κατέστησε επίσης τις αγορές διαθέσιμης ισχύος δομικό λίθο και διευκόλυνε τις εθνικές κυβερνήσεις για να δημιουργήσουν τέτοιες αγορές, κάτι το οποίο στην Ελλάδα μέχρι στιγμής δεν έχει συζητηθεί τουλάχιστον επισήμως.
Ο Σύνδεσμος τονίζει ακόμη ότι οι ευρωπαϊκές αλλαγές δεν αφορούσαν τη λειτουργία των αγορών εξισορρόπησης και προσθέτει πως οι αλλαγές που εισηγείται ο ΑΔΜΗΕ ειδικά για την Αγορά Εξισορρόπησης είναι δομικές και στρεβλώνουν το επίπεδο του ανταγωνισμού.
Ο ΕΣΑΗ υπενθυμίζει ότι η συμπεριφορά της δεσπόζουσας επιχείρησης στη χονδρεμπορική αγορά (με συνέπειες και στη λιανική αγορά), κατά το παρελθόν, τελεί υπό διερεύνηση από τις υπηρεσίες ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και προσθέτει πως υπό αυτό το πρίσμα, οποιαδήποτε αλλαγή του ρυθμιστικού πλαισίου οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ενίσχυση της δύναμης αγοράς της δεσπόζουσας επιχείρησης —όπως οι προτεινόμενες αλλαγές— θα πρέπει να εξεταστεί με πολύ μεγάλη προσοχή και επιφύλαξη από τη Ρυθμιστική Αρχή.
Επιπλέον, σημειώνει ότι οι προτεινόμενες αλλαγές χαρακτηρίζονται από έλλειψη σαφούς στόχευσης, εισάγουν αχρείαστη πολυπλοκότητα και θα επιδεινώσουν προς την αρνητική κατεύθυνση τον ανταγωνισμό στην αγορά καθώς, εάν εφαρμοστούν, θα ενισχύσουν ασύμμετρα τη θέση της δεσπόζουσας επιχείρησης -ειδικά εάν παύσει η συμμετοχή στην αγορά ηλεκτρισμού να γίνεται σε επίπεδο μονάδας παραγωγής/αποθήκευσης (unit-based) και υιοθετηθεί η συμμετοχή μέσω χαρτοφυλακίου (portfolio-based).
Μάλιστα ο ΕΣΑΗ προχώρησε στην εκπόνηση σχετικής μελέτης η οποία με σαφήνεια καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πρόταση διάσπασης των αγορών ενέργειας και εφεδρειών, σε επίπεδο λειτουργίας αγοράς επόμενης ημέρας, προβλέπεται να προκαλέσει αυξημένο λειτουργικό κόστος συνολικά για την αγορά το οποίο ανέρχεται σε έως και 8,6%, σε σύγκριση με τη διατήρηση της συνβελτιστοποίησης
Υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα έχει υιοθετήσει από την απαρχή της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού στη χώρα μας τη συμμετοχή στην αγορά σε επίπεδο μονάδων παραγωγής (unit-based) και όχι σε επίπεδο χαρτοφυλακίου (portfolio-based). Ο λόγος αυτής της επιλογής, η οποία μάλιστα έχει διατηρηθεί από όλες τις κυβερνήσεις της τελευταίας 20ετίας, είναι το γεγονός ότι υφίσταται στην αγορά ηλεκτρισμού μια ισχυρή, δεσπόζουσα επιχείρηση η οποία και είναι η μόνη που διέθετε και συνεχίζει να διαθέτει κατ’ αποκλειστικότητα στο δυναμικό της συγκεκριμένες τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρισμού, ενώ το κληρονομηθέν μέγεθος του συνολικού στόλου μονάδων παραγωγής της εν λόγω εταιρίας αποτελεί από μόνο του σημαντική διαφοροποίηση ως προς τις δυναμικές της αγοράς.
Σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές της που είναι αποκλεισμένοι από τεχνολογίες όπως τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, τα οποία και έχουν βαρύνουσα σημασία στην Αγορά Εξισορρόπησης.
Με βάση αυτά τα δεδομένα όπως καταλήγει ο ΕΣΑΗ στην επιστολή του, ενδεχόμενη υιοθέτηση της υπό διαβούλευση εισήγησης -για συμμετοχή μέσω χαρτοφυλακίων- θα οδηγούσε σε ενίσχυση της θέσης της δεσπόζουσας επιχείρησης και σε σημαντική μείωση του επιπέδου ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού.
